Günlük hayatta hâlihazırda kullanılan aygıtlar kadar ömrünü tamamladığı için çöpe atılan elektronik atıklar da büyük bir siber güvenlik riski taşıyor. Türkiye’de her yıl 700 bin ton elektronik atığın çöpe atıldığını, bunların yüzde 15’ini bilgisayar ve tabletlerin, yüzde 9’unu da cep telefonlarının oluşturduğunu söyleyen Atık İdaresi ve Atıktan Güç Üreticileri Derneği (TAYED) Genel Başkanı Ali Rıza Öner, bu aygıtların gerekli önlemler alınmadan çöpe atıldığında şahsî yahut hassas bilgilerin makus niyetli bireylerin eline geçmesinin kaçınılmaz olduğunu tabir etti.
DİJİTAL MEZARLIKTA BİLGİ RİSKİ
TAYED Başkanı Öner, kullanılmadığı için çöpe atılan elektronik atıkların ‘dijital mezarlık’ olarak anıldığını tabir ederek, “Biz tüketiciler, tüm bilgileri inançlı bir formda silmek için kolay erişime ve bilgiye sahip olmadığımızdan, çöpe attığımız bir elektronik eşya büyük felaketlere yol açabilir. Açık kalmış toplumsal medya hesapları, ‘e-Mail’ler, galerideki özel fotoğraflar ve öbür şahsî bilgiler üzere tüm hayati datalarımız, bu yolla berbat niyetli şahısların eline geçebilir. Bu sebeple yapılacak en yeterli şey aygıtınızı bir yenileyiciye satmaktır. Bu yenileyici tüm dataları özel araçlarla silecek, aygıtı fabrika ayarlarına sıfırlayacak ve sonra yenilenmiş eser olarak satacaktır” dedi.
ÇEVREYE ÖNEMLİ ZİYANLARI VAR
Türkiye gazetesinden Cevdet Aydoğmuş haberine nazaran, elektronik atıkların çöpe atılmasının büyük etraf zararlarına da yol açtığını kaydeden Öner, “Elektronik eserlerin bozulması sonucu içeriğinde bulunan kurşun, kadmiyum, cıva üzere zehirli metaller açığa çıkarak etraf kirliliğine sebep olur. Tabiata karışan bu metaller, besin zinciri yoluyla beşere ulaşarak insan sıhhatini tehdit eder” açıklamasını yaptı. Bilhassa kullanım ömrünü tamamlayan büyük ve küçük mesken aletlerinin belediyelerin yetkilendirdiği kuruluşlara yahut lisanslı firmaların belirlemiş olduğu toplama noktalarına teslim edilmesi gerektiğini söyleyen Öner, “Çevre lisanslı sürece tesislerinde atık eşyalar sökme, kırma, parçalama, geri kazanım üzere bir dizi süreçten geçirilerek içeriğinde bulunan bakır, alüminyum, altın üzere bedelli madenlerin yanı sıra plastik, metal üzere aksamları geri kazanılır. Ağır metaller ve ziyanlı gazlar bertaraf edilir” diye konuştu.
TÜRKİYE’YE FATURASI 1 MİLYAR AVRO
Dünyada en fazla elektronik atık üreten ülkeler sıralamasında yıllık 7 milyon ton ile ABD’nin başı çektiğini anlatan Öner, gerisinden 6 milyon ton ile Çin’in, 2,5 milyon ton atıkla Japonya’nın geldiğini belirtti. Türkiye’nin yıllık 700 bin ton elektronik atık ile dünya sıralamasında 17’nci sırada olduğunu kaydeden Öner, “Türkiye iktisadı, 700 bin ton elektronik atık ile yıllık 1 milyar avroluk kayba uğruyor. Türkiye’de elektronik atıkların yüzde 37’si elektrik süpürgesi, tost makinesi üzere küçük mesken eşyaları, yüzde 20’si büyük mesken eşyaları, yüzde 17’si ısıtıcılar, yüzde 15’i laptop, bilgisayar ve notebook’lardan, yüzde 9’u cep telefonları, yüzde 2’si aydınlatma eserlerinden oluşuyor” dedi. Türkiye’de elektronik atıkta geri dönüşüm oranının yüzde 10 düzeyinde olduğunu belirten Öner şunları söyledi: 1 kilogram demir elde etmek için 200 kilogram kayanın işlenmesi gerekirken, yalnızca 2 kilogramlık elektronik atığın işlenmesi ile tıpkı ölçü elde edilebiliyor. Tekrar, 1 kilogram altın elde etmek için 240 milyon kilogram madenin işlenmesi gerekirken, 100 bin kilogram elektronik atığın işlenmesi ile birebir ölçü elde edilebiliyor. Elektronik atıkların iktisada kazandırılması bu sebeple çok kıymetli.