Beşar Esad, Suriye’de yıllardır süren Baaj rejiminin yıkılmasıyla Rusya’ya sığındı. Beşar Esad’ın cebinde milyon dolarla Rusya’ya sığındığı sav edilirken geriye kalan ise Suriye’nin borçları oldu. Esad’ın geride bıraktığı borçların 100 milyar doları bulabileceği sav edildi. Esad’ın borçlarının ise milletlerarası hukukta ‘tiksindirici borç’ olarak yer alabileceği söyleniyor.
Peki geçtiğimiz yıllarda ülkemizde de gündeme gelen tiksindirici borç, kirli borç ne demek, ne manaya geliyor?
Geçtiğimiz yıllarda İYİ Parti önderi Meral Akşener’in kullanımıyla “tiksindirici borç” terimi merak konusu olmuştıu.
Meral Akşener, geçtiğimiz yıllarda partisinin küme toplantısında bir açıklama yapmış ve ‘Tiksindirici Borç’ terimini kullanarak akıllarda soru işaretleri bırakmıştı.
Akşener, konuşmasında ‘Uluslararası hukukta ‘tiksindirici borç’ diye bir kavram var. Bu kavram dış borç alan ve milleti için harcamak yerine kendi için kullanan başkanlar için kullanılır’ kelamlarına yer vermişti.
Peki Tiksindirici, Kirli Borç Nedir?
Tiksindirici borç kavramı birinci olarak Alexander Nahum Sack tarafından 1927 tarihli bir incelemede resmi olarak kullanılmıştır.
Tiksindirici, kirli borç terimi, ‘despotik bir ülke başkanının devrildikten sonra ülkeye bıraktığı ferdî borçlar’ manasına gelir.
Tiksindirici, kirli, gayrimeşru, iğrenç borç ne demek?
Bir ülkede diktatör veya despot lideri devrildikten sonra yerine gelen demokratik hükümet, bu bir evvelki hükümetin bırakmış olduğu borçların ‘kanunsuz’ olduğunu tez edebilir. Bu borçların, kendinden evvelki hükümetin şahsî borçları olduğunu belirtebilir.
Tiksindirici, kirli borç devletin faydasına değil, bir evvelki başkanın yolsuzlukla kendisi için kullandığı borçlar manasına gelir. Devrik başkan, mevcut ulusal ve milletlerarası kanunlara uymamış, elde ettiği parayı milleti, vatanı için kullanmak yerine kendisi için kullanmış ve borçlarını da bir sonraki hükümete bırakmıştır.
Bu şahıstan sonra gelen hükümet de bu borçları ödemek istemez.
Tiksindirici, Kirli Borç Nasıl Ödenir?
Uluslararası yasalar çerçevesinde bu borçlar, devletin borcu olarak kabul edilmez. Lakin, tiksindirici borçlanma yapan hükümetin temsilcisi, büyük oranda kişisel olarak zenginleşmiştir.
Alacaklılar da borç tahsilini kelam konusu devrin yöneticilerinden almak için çalışmalar başlatabilir. Bu durumda, borçlar mutlaklaştığı takdirde bir sonraki hükümet ‘devleti ziyana uğratmak’ ile suçlanabilir.
Tiksindirici Borç Örnekleri
Tarihte tiksindirici borç örnekleri epeyce fazla.
Meksika, Küba, Kosta Rika, Irak, Ekvador ve Haiti üzere ülkeler, devrik hükümet önderlerinin bıraktığı kirli, tiksindirici borçları ödemedi.
Tiksindirici Borç ve Haiti Örneği
Haiti’de Jean-Claude Duvalier 19 yaşında babasından idaresi devraldı.
Kendisini ölene kadar lider ilan eden Duvalier’in ülkesini yüzde 78 oranında şahsî borca soktuğu ortaya çıktı.
Ülkeye yeni gelen idare ise bu borçları ödemeyerek memleketler arası arenada ön plana çıktı.