Ani daralan ihracat pazarları ve Türkiye’de devam eden kur siyaseti ile personellik başta olmak üzere maliyetleri döndürmekte zorlanan dokuma ve hazır giysi dalında krediler katlanırken, son 2 yılda takibe düşen kredilerde de yüzde 100’ün üzerinde artış yaşandı. Pandemi devrinde pik yapan ihracatın bilhassa globaldeki resesyonla birlikte çalkantılı bir sürece girmesi ile çarkları borçla çeviren dokuma ve hazır giysi üreticisinin toplam kullandığı kredi ölçüsü da son 5 yılda 130.8 milyar TL’den yüksek faiz siyasetine karşın 505 milyar TL’nin üzerinde çıktı. Bu periyotta kredileri döndürmekte zorlanan kesimde batık borçlar da katlandı. Son 4 yılda takipteki kredi oranı yüzde 157, son 5 yılda ise yüzde 102 artarken, toplam nakdi kredi oranları ise yüze 286 arttı. Ocak 2024’e 384.9 milyar TL’lik toplam nakdi kredi borcu ve 5.8 milyar TL takipteki borçla başlayan dokuma ve eserleri bölümü kasım 2024’te takipteki kredi ölçüsünü 10.8 milyar TL’ye çıkararak katlamış oldu.
YATIRIM DA KREDİ DE GERİ DÖNMEDİ
Türkiye Giyim Sanayicileri Derneği Başkanı Ramazan Kaya, borçluluk durumunun bölümde uzun müddettir devam ettiğini ve 2022 sonrasında dalın bir makas değişimi yaşadığını söyledi. 2022 yılında son 20 yılın en pik ihracatının yapıldığını 2023’te ise yaşanan yavaşlama ile birlikte kredilerinde yavaşladığını kaydeden Kaya, kesimdeki durumu şöyle özetledi: “Hem bina, hem teknolojiye hem de ar-ge’ye yapılan bu yatırımlar karşısında firmalar krediler çekti. 2023 ikinci yarısında başlayan yavaşlama ile birlikte krediler vaktinde dönmedi. Yatırımın karşılığı dönmediği üzere kârsızlık var diyoruz. Para kazanamıyoruz. Para lazım olunca firmalar evvel piyasa kredisi kullanmaya başladı o olmayınca banka kredisi kullanmaya başladı. Önemli personellik masrafımız var. Ben daha olumlu konuşmak isterdim takibe düşen alacaklar daha da artacak.”
Tekstil yatayda hazır giysi düşüşte
Son açıklanan bilgilere nazaran, 2023’te 19.2 milyar dolar ihracat yapan hazır giysi dalı 2024’ü ise yüzde 6.9’luk düşüşle 17.9 milyar dolarlık ihracatla kapatabildi. Dokumacılıkta ise 2023’te 9.5 milyar dolar olan ihracat küçük bir kayıpla 9.4 milyar dolara indi. İTHİB Başkanı Ahmet Öksüz, tekstil bölümünün dünyadaki hissesini artırdığını, konkordato süreçlerinde piyasanın dışarıda bırakılmaması nedeniyle piyasada bir domino tesiri yaratıldığını aktardı. Öksüz, 2024 ile dalın tabanı ve en kötüsünü gördüğünü 2025’te biraz daha toparlanma beklediklerini de aktardı.
Maliyete çalıştık krediler ödenemedi
İstanbul Dokumacılık ve Hammaddeleri İhracatçıları Birliği Lideri (İTHİB) Ahmet Öksüz pandemi periyodunda bir talep patlaması olduğunu ve ‘yalancı bahar’ olarak isimlendirilen bu devirde pek çok şirketin yatırım yaptığını aktardı. “Bu müddette makine konusunda çok fazla yatırım yaptık. Bunların da büyük kısmı kredi ile yapılıyor. Bunun tesiri var diye düşünüyorum. Kesim de fazla kâr edemeyince neredeyse o maliyetlere çalıştık, kâr üretmeniz lazım ki o kredileri ödeyebilesiniz” tabirlerini kullanan Öksüz, bölümün muhtaçlığı olan yatırımların borçluluğu artırdığını aktardı.