UV ışınlarının ziyanlı tesirleri UV’ye maruz kalma mühleti ve sıklığına, bulunulan yerin ekvatora uzaklığına, güneş ışınlarının yoğunluğuna ve genetik olarak belirlenen deri rengine bağlıdır. UV ışınlarının birçok yararı olduğu üzere ziyanları da vardır. Görme duyusu, vitamin D sentezi, mikropların yok edilmesi, ısı sağlaması, insan psikolojisine olumlu tesiri, sedef ve birtakım kronik deri hastalıklarında tedavi emelli kullanılması UV ışınlarının yararları iken, güneş yanığı, yaşlanma, kanser ve lupus üzere kimi bağışıklık sistemi hastalıklarını tetiklemesi de ziyanlarını oluşturur. Tüm dünyada deri kanserlerinin en az 3’te ikisi güneş maruziyeti nedenlidir. ABD’de her yıl 500.000’in üzerinde yeni deri kanseri olgusu saptanıyor ve bunların ortasında melanom dediğimiz ölümcül deri kanseri sıklığı öbür kanser tiplerine nazaran daha süratli artıyor.
DERİ KANSERİ RİSKİNİ ARTIRAN FAKTÖRLER NELERDİR?
Kırmızı yahut sarı saç, açık cilt ve göz rengi, sırtın üst kısmında bariz çillenme, ciltte çok sayıda ben olması, çocukluk çağında gu¨neş yanıkları, adolesan periyotta en az 3 yıl yaz aylarında dışarıda çalışılması ve ailevi deri kanseri hikayesi olması bireyin deri kanseri riskini artıran faktörler ortasında yer alıyor.
GÜNEŞTEN NASIL KORUNURUZ?
Güneşin zararlarından korunmak için öncelikle güneşe maruziyetten kaçınılmalıdır. Mecbur kalmadıkça 10.00-15.00 saatleri ortasında dışarıya çıkılmamalı, çocukların dışarıdaki aktiviteleri 10.00-16.00 saatleri dışında planlanmalıdır. Bilhassa su ve kar sporları yapılırken ve beton, kum üzere yu¨zeylerde daha dikkatli olunmalıdır. Güneşe çıkarken güneş hami kullanılmalı, 2-3 saatte bir ya da çok yüzme ve terleme sonrası yenilenmelidir. Uygun giysiler giyilmelidir. Giysinin kumaşı, yapısı, dokusu, rengi, kalınlığı muhafazayı sağlamada en değerli faktörlerdir. Şapka, şemsiye ve güneş gözlüğü kullanılmalıdır. Şemsiye, tente ve bulutlar UV ışınlarına karşı gereğince gözetici değildir, güneş hasarını sadece yüzde 50 oranında azaltırlar.
İYİ BİR GÜNEŞ KOLLAYICI NASIL OLUR?
- En az SPF 30 olmasına ek olarak UVA ve UVB filtreleri içermelidir.
- Deri tarafından kolay emilmelidir.
- Suya, denize, terlemeye, buharlaşmaya ve su¨rtu¨nmeye güçlü olmalıdır.
- Kokusuz ve renksiz olmalıdır.
- Etkisi uzun vadeli olmalıdır.
GÜNEŞ KORUYUCULAR D VİTAMİNİ EKSİKLİĞİ YAPAR MI?
Güneş koruyucular D vitamini eksikliği yapmaz. Günlük alacağımız 20-30 dk’lık güneş ışığı bile kâfi D vitamini sentezini yapmamızı sağlar. Güneş koruyucuyu sürdükten sonra tesiri 30 dakikada başlayacağı için bu müddette aldığımız güneş ışığı D vitamini sentezimizi tamamlamamızı sağlayacaktır. Tıpkı vakitte bedendeki D vitamini eksikliği, D vitamini desteği ile düzelebilirken, güneş koruyucusuz bir ciltte oluşan güneş hasarını geri döndürebilecek bir yol yoktur. Bu nedenle güneş gözetici kullanmak her vakit sıhhatimiz açısından daha mantıklı bir seçim olacaktır.