Hepatit, bir grup iltihaplı karaciğer hastalığıdır. Bu hastalıklara 5 bulaşıcı hepatit virüsü (A, B, C, D, E) ve ayrıca zehirlenme, hepatotoksik ilaçlar veya diğer organların hastalıkları ile ilişkili karaciğer hasarı neden olabilir. Viral hepatit, dünyadaki en yaygın bulaşıcı hastalıktır. Bazı tahminlere göre, taşıyıcıları dünya nüfusunun üçte birinden fazlasını oluşturmaktadır. Herhangi bir hepatit, 6 aya kadar süren akut bir formla başlar. Kural olarak, tedaviye iyi yanıt verir ancak zayıflamış bağışıklık sistemi olan kişilerde, çocuklarda, yaşlılarda ve hamile kadınlarda ciddi komplikasyonlar meydana gelebilir. Hastalık 6 ay içinde tedavi edilmezse, akut form kronikleşir. Kronik hepatit yaşam boyunca devam edebilir ve yavaş yavaş karaciğeri yok ederek önce siroza, ardından karaciğer yetmezliğine veya kansere yol açabilir. Karaciğer kanseri vakalarının yüzde 65’i hepatit B veya C ile ilişkilidir. Kişi tedavi görmezse, kronik hepatit – siroz – kanser riskleri en tipik olarak kabul edilir. Yapılan araştırmalara göre sirozun kötü huylu bir tümöre dönüşme riski yüzde 60’tır. Bunun nedeni öncelikle kronik hepatit B (yüzde 10–25) ve C (yüzde 2–6) sonucu karaciğer sirozuna yakalanan hasta sayısındaki artıştır. Hepatoselüler karsinom, birincil karaciğer kanserinin en yaygın türüdür. Kronik hepatit B ve C’de karaciğer sirozu nedeniyle oluşur, ancak diğer karaciğer hastalıklarında da gelişebilir. Bu kanser türü ölüm oranında akciğer kanseri ve mide kanserinden sonra üçüncü sırada yer almaktadır. Kendisini doktora gitmeye zorlayan hepatit semptomları geliştiren bir kişi, asemptomatik akut hepatiti olan ve kronik hepatite dönüşen bir kişiden çok daha şanslıdır. Hepatitin ana tehlikesi, hem akut hem de kronik formların asemptomatik olabilmesidir. Çoğu zaman, hasta hepatiti, hastalık siroza yol açtığında teşhis eder ancak bu, yaşam beklentisini büyük ölçüde azaltan geri dönüşü olmayan bir hastalıktır. Hepatit çeşitleri, öncelikle akut formun semptomlarının ciddiyetinde ve ayrıca kronik bir form geliştirme riskinde farklılık gösterir. Hepatit, nedeni ve türü ne olursa olsun benzer semptomlarla kendini gösterir. Şu belirtilere dikkat edin: – Mide bulantısı ve kusma – Yorgunluk ve uyuşukluk – Özellikle karaciğer bölgesinde karın ağrısı – Hepatomegali (karaciğer büyümesi) – İştahsızlık – Sarılık – Koyu idrar – Menstrüel düzensizlikler – Artralji (eklem ağrısı) Bu belirtiler birçok hastalığın belirtisi olabilir. Doktor kesin bir teşhis koymalıdır. Bir kişinin bağışıklık sisteminin kendi karaciğer hücrelerine saldırdığı ve onları bir enfeksiyon sandığı otoimmün hepatittir. Bu hastalık hem kendi başına hem de romatoid artrit, lupus veya Sjögren sendromu gibi diğer otoimmün hastalıklarla birlikte gelişebilir Bulaşıcı olmayan hepatit birçok nedenden kaynaklanabilir: Toksik maddelerden kaynaklanan karaciğer hasarı, alkol (tüm bulaşıcı hepatit vakalarının yüzde 20’sine kadar), ilaçlar, zehirler, yenmeyen mantarlar ve ilaçlar gibi maddeler bulaşıcı olmayan hepatite neden olabilir. Ayrıca sitomegalovirüs, Epstein-Barr virüsü, herpes simpleks virüsü veya COVID-19 gibi enfeksiyonlar da buna yol açabilir.. Alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı (steatoz), karaciğerde çok fazla yağın biriktiği ve hepatit de dahil olmak üzere organ hasarına neden olduğu bir hastalıktır. Esas olarak aşırı kilolu insanları ve diyabetli insanları etkiler. HAV virüsünün neden olduğu Hepatit A, oldukça bulaşıcıdır, ancak hastalığın hafif ve nispeten zararsız bir şeklidir. Nasıl bulaşır? Hepatit A virüsü oldukça bulaşıcıdır. Öncelikle su kaynaklarına girdiği insan dışkısı yoluyla bulaşır. Oradan yiyeceklere, ellere ve vücudun diğer kısımlarına ve bulaşıklara geçer. Bu nedenle, hepatit A çoğu zaman, su temini ve kanalizasyon ile ilgili sorunların olduğu veya temel hijyen kültürünün olmadığı bölgelerin sakinlerine bulaşır. Nasıl ilerler? Hepatit A asemptomatiktir ve tedavi gerektirmez. Belirtiler enfeksiyondan yaklaşık 15 gün sonra ortaya çıkabilir ve birkaç hafta sürebilir. Nadir durumlarda hepatit A, ciddi ve ölümcül bir karaciğer hasarı olan fulminan hepatite yol açabilir. Kronik hepatite neden olmaz. Fulminan hepatit , akut karaciğer yetmezliği semptomları olan ciddi bir hepatit şeklidir. Genellikle genç hastaları etkileyen hastalığın ölüm oranı yüzde 60’a kadar çıkmaktadır. Viral hepatit A , tüm fulminan hepatit vakalarının yaklaşık yüzde 6’sına neden olur, ancak B ve D virüsleri fulminan hepatitin en yaygın nedenidir. Bu nedenle, vakaların yüzde 1’inde akut HBV enfeksiyonu, karaciğer yetmezliği ve ensefalopati gelişimi ile kötüleşebilir. Nerede yaygın? Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, yılda 1,4 milyon hepatit A enfeksiyonu vakası kaydedilmektedir. Hem izole vakalarda hem de salgınlarla yayılabilir. Örneğin 1988’de Şanghay’da 300 bin kişiye bulaşmıştır. Hastalık tüm dünyada yaygındır, ancak gelişmiş ülkelerde esas olarak evsizleri, çiğ deniz ürünlerini (çoğunlukla istiridye) sevenleri ve gezginleri etkiler. Çoğu zaman Orta ve Güney Amerika, Asya, Afrika ve Hindistan’da bulunur. Aşısı var mı? Günümüzde hepatit A’ya karşı birkaç güvenli ve etkili aşı bulunmaktadır. Bazı ülkelerde zorunlu aşılar listesine dahil edilmiştir. Hepatit B’ye HBV virüsü neden olur. Dünya çapında yaygın olarak görülmektedir. Ana tehlikesi, kronik bir form geliştirme riskinin yüksek olmasıdır. Nasıl bulaşır? Hepatit B virüsü vücut sıvıları yoluyla bulaşır. Temel olarak, korunmasız cinsel temas yoluyla ve ayrıca iğneyi dezenfekte etmeden ilaç enjekte ederken veya kan nakli yoluyla kan yoluyla bulaşırlar. Ayrıca perinatal olarak da bulaşabilir, hamile bir kadından fetüse geçebilir. Tükürük yoluyla enfeksiyon mümkündür, ancak olası değildir. Nasıl ilerler? Hepatit B en tehlikeli form olarak kabul edilir. Kuluçka süresi 1 ay ile 6 ay arasında değişmektedir. Hastalığın gelişimi ve semptomları, hastanın bağışıklık sisteminin yaşı ve durumuna göre belirlenir. Çocuklar çok etkilenir. Semptomlar genellikle birkaç hafta sürer, ancak birkaç ay da sürebilir. Kronik hepatit B, hastalığı enfekte bir anneden alan bebeklerin yüzde 100’ünde ve diğer bulaşma yollarıyla enfekte olan 1 ila 5 yaş arasındaki çocukların yüzde 50-70’inde gelişir. Erişkinler arasında, kronik form hastaların sadece yüzde 1-5’inde gelişir. Nerede yaygın? Hepatit B, gelişmiş ülkeler de dahil olmak üzere tüm dünyada yaygındır. Amerikan Hastalık Önleme Merkezi’nin tahminlerine göre 257 milyon insan veya dünya nüfusunun yüzde 3.4’ü kronik form sahibidir . Haiti, Nijerya veya Papua Yeni Gine gibi bazı ülkelerde, nüfusun yüzde 8’inden fazlası bu hastalığa yakalanmıştır. Aşısı var mı? Hepatit B’ye karşı birkaç etkili ve güvenli aşı vardır. Hepatit C’ye HCV virüsü neden olur. Onlarca yıl uyuyabilen son derece kronik bir hepatit şeklidir. Bu nedenle gelişmiş ülkelerde herkese hepatit C testi yapılır. Nasıl bulaşır? Hepatit C virüsü kan yoluyla ve anneden çocuğa bulaşır. Damar içi madde kullanıcıları, sağlık çalışanları, kan nakli veya hemodiyaliz almış hastalar risk altındadır. Ayrıca hastalık, kanla temasın olduğu cinsel yolla da bulaşabilmektedir. Kötü işlenmiş aletlerle temastan dolayı diş tedavisi, manikür, pedikür, piercing ve dövme sırasında da enfeksiyon kapabilirsiniz. Nasıl ilerler? Hepatit C’nin akut fazı, vakaların neredeyse yüzde 60-75’inde asemptomatiktir. Hastaların yüzde 15-25’inde akut fazdan sonra enfeksiyon kaybolur. Bununla birlikte, geri kalanı, genellikle siroza yol açana kadar hiçbir şekilde kendini göstermeyen kronik bir form geliştirir. Ayrıca, vakaların yüzde 5’inde kronik hepatit C, testle tespit edilemeyen gizli bir formda bulunur, ancak yine de karaciğer hasarına neden olur. Hepatit C’nin tedavisi kolaydır, modern ilaçlar etkilidir ve hastaların yüzde 95’inde kronik formu tedavi eder. Nerede yaygın? 71 milyon kişiye kronik hepatit C teşhisi konmuştur ve her yıl yaklaşık 400 bin kişi bu nedenle ölmektedir. Hastalık tüm dünyada yaygındır. Çoğu zaman Mısır, Gabon ve Pakistan’da bulunur. Rusya, hepatit C’den en çok etkilenen ülkelerden biridir. Aşısı var mı? Hepatit C için bir aşı yoktur, ancak birkaç ilaç geliştirilmektedir. Hepatit D, yalnızca insanları enfekte eden en küçük virüs olan HDV nedeniyle gelişir. Diğer hepatit formlarından farklı olarak, tek başına tehlikeli değildir. Nasıl bulaşır? HDV bir uydu virüsüdür. Bir kişiye sadece hepatit B virüsüne yapışarak bulaşır, bu çifte enfeksiyonun durumuna süperenfeksiyon denir. Her iki hastalığa da aynı anda veya önce B’ye, sonra D’ye enfekte olabilirsiniz. Hepatit D virüsü kan, meni ve diğer vücut sıvıları yoluyla bulaşır. Korunmasız cinsel ilişki, enjeksiyon yoluyla ilaç kullanımı, kan nakli veya hemodiyaliz yoluyla bulaşabilir. Nasıl ilerler? Hepatit D, hastalığın daha şiddetli formlarının gelişmesine ve kronik hepatit seyrinin hızlanmasına yol açar. Hepatit B ve D hastaları, sadece B ile enfekte olanlardan ortalama 10 yıl daha hızlı karaciğer sirozu geliştirir. Nerede yaygın? Hastalığın bu formu Asya, Afrika, Akdeniz ülkeleri, Doğu ve Güneydoğu Avrupa’da yaygındır. Aşısı var mı? Hepatit D’nin aşısı yoktur, hepatit B aşıları ile mücadele edilmektedir. Hepatit E, HEV virüsünden kaynaklanır. Fekal-oral yolla bulaşan hepatit A’ya çok benzer, fakir ülkelerde yaygındır, ancak hepatit B ve C kadar tehlikeli değildir. Nasıl bulaşır? Bir insanın bir hayvandan alabileceği tek hepatit türüdür. Domuzlar, geyikler, tavuklar, tavşanlar ve fareler virüsün asemptomatik taşıyıcılarıdır. Hepatit E virüsü en sık fekal kontamine su ve yıkanmamış ellerin yanı sıra çiğ veya az pişmiş domuz eti, geyik eti ve kabuklu deniz ürünleri gibi kontamine gıdaların tüketimi yoluyla yayılır. Nasıl ilerler? Hepatit E’nin başlangıcı çoğunlukla asemptomatiktir, ancak nadir durumlarda ciddi hasara neden olabilir. Çoğu zaman 60 yaşın üzerindeki erkekler, otoimmün hastalıkları, kronik hastalıkları ve immün yetmezliği olan kişiler ve ayrıca hamile kadınlar ciddi şekilde etkilenir. Şimdiye kadar, gelişmekte olan ülkelerde yaygın olan 1 ve 2 numaralı hepatit E genotiplerinin kronik hepatite neden olabileceğine dair hiçbir kanıt yoktur. Ancak Avrupa, ABD ve Avustralya’da bulunan genotip 3, nadir durumlarda krınik hastalığa neden olabilir. Nerede yaygın? Hepatit E dünyada en yaygın olanıdır. DSÖ tahminlerine göre, dünyadaki tüm insanların yaklaşık üçte biri hastadır ya da hastalığı geçirmiştir. Vakaların büyük çoğunluğuna teşhis konulamadığından, hastalığın görülme oranını doğru bir şekilde tahmin etmek zordur. Virüs, tüm sıcak ve gelişmekte olan ülkelerde yaygın olmasına rağmen, en yaygın olarak Güney ve Güneydoğu Asya’da bulunur. Bazen, enfeksiyonların esas olarak et yoluyla meydana geldiği gelişmiş Batı ülkelerinde salgınlar meydana gelir. Aşısı var mı? Hepatit E için tek aşı 2011 yılında Çin’de tescil edilmiştir. Henüz diğer ülkelerde mevcut değildir.