Uzman Psikolog Tuba Karacan, 2022-2023 eğitim ve öğretim yılının başlaması hasebiyle “okul fobisi” ya da genel manada “ayrılma anksiyetesi” olarak tanımlanan duygusal durum hakkında, değerlendirmede bulundu.
Karacan, okula yeni başlayan çocuklardaki dehşet ve korkuyu olağan bir his olarak karşılamak gerektiğini belirterek, aksi taktirde çocuklar zorlandıklarında ya da korkutulduklarında, kalıcı duygusal ve ruhsal problemlerin ortaya çıkabileceğine işaret etti.
“BAZI ÇOCUKLAR DAHA HASSAS OLABİLİYOR”
Çocukların bilhassa okula birinci başladığı vakitlerde yaşadığı belirsizlik durumundan kaynaklanan hislere karşı anlayışlı olunması gerektiğini vurgulayan Karacan, “Çocuklar doğal olarak korkuyorlar. Kaygılanıyorlar. Birtakım çocuklar daha fazla tasa duyarken kimileri daha rahat atlatıyor bu süreci. Birtakım çocuklar daha hassas olabiliyor ve daha çok zorlanabiliyorlar” dedi.
Karacan, çocuklardaki bu his durumunun aile kaynaklı olabileceğine dikkati çekerek, “Anne yahut baba kaygılıysa bu da aslında çocuğa aktarılıyor. Çocuk, anne yahut babanın derdini alıyor, ağır bir reaksiyon veriyor. Bu periyotta ebeveynler de kendi hislerini denetim etmeli” tabirini kullandı.
“ÇOCUĞU İTERSENİZ DAHA ÇOK YAPIŞIR”
Çocuğun okula alışabilmesi için ailelere büyük misyon düştüğünü lisana getiren Karacan, “duyguyu manaya çabasının” burada kilit rol oynadığını söyledi.
Psikolog Karacan, çocukla empati kurmanın ehemmiyete değinerek, velilere şu tekliflerde bulundu:
“Anne yahut baba, çocuğun hissettiği dehşete ‘hayır’ derse, bu kere çocuk duygusal sıkışma hissediyor ve daha sıkıntı atlatıyor. Ebeveynler çocuğu anlamalı ve hislerini normalleştirmeli. Çocuk yaşadığı duyguyu olağan kabul ederse ahenk sürecine başlıyor. Çocuk katılıkta korkutulmamalı. Ebeveynin sakin olması, çocuğun duygusal sürecine ahenk sağlaması değerli. Ebeveyn onu istenilmeyen biri üzere ittirerek okula götürdüğünde çocuk daha çok yapışıyor. Çocuğun yaşayacağı şeyin anlatılması, hatta mümkünse okulun ziyaret edilmesi, birlikte alışverişe gidilmesi çok kıymetli. “
“AYRILIK ANKSİYETESİ, OKUL FOBİSİ DEYİP GEÇMEMELİ”
Çocuklara yaklaşım biçiminin, onlar üzerinde ömür uzunluğu tesirleri olabileceğini belirten Karacan, şöyle devam etti:
“Eğer ebeveynler çocukları korkutarak hareket ederlerse, hislerini yadsırlarsa, inkar ederlerse, korkularını çocuklara yansıtırlarsa çocukta uzun vadede yeni bir işe başlarken zorlanma, hayatın kesişim devirlerinde karar almada, kendine güvenmede kısaca her yeni başlangıçta negatif tesire dönüşebilir. Hayatımızın tümünde ayrılık durumu yaşıyoruz. Ayrılık anksiyetesi, okul fobisi deyip geçmemeli. Hayatlarının öbür periyotlarında yaşayacakları kayıp durumlarında gerilim toleransları daha düşük oluyor. Çocukla fizikî temas kurulması, sarılarak eşlik edilmesi, inanç verilmesi, okul ve öğretmenle ilgili korkularının yansıtılmaması, kesinlikle verilen kelamların tutulması gerekiyor.”
Okul fobisinde kız ve erkek çocukları ortasında kıymetli bir fark olmadığını, ama hislerin dışavurumlarında farklılıklar olduğunu kaydeden Karacan, şu tespitleri lisana getirdi:
“Kız çocukları ve erkek çocukları ortasında kaygı bağlamında çok cinsiyet farkı yok. Erkek çocuklarının verdiği hisler, toplumsal olarak daha çok baskılanıyor, kız çocuklarının daha olağan karşılanıyor. Ebeveynle kurduğu bağlantı belirleyici faktör. ‘Erkek adam ağlamaz’ diyerek çocuğun hislerini baskılıyoruz. Bu durum ileride bir öfke olarak, içe kapanma olarak ortaya çıkabilir. Mesela okula alışmış fakat eşyalara ve arkadaşlarına ziyan veren bir çocuğa dönüşebiliyor.”