Ahmet Tirej Kaya
İSVEÇ – İsveç’te oy sayımının sonlanmasının ve Başbakan Magdalena Andersson’un istifasını meclis liderine sunmasının akabinde zaferini ilan eden sağ blok, hükümetin kurulması maksadıyla görüşmelerini hızlandırdı. Expressen gazetesinin Reuters’a dayandırdığı habere nazaran ise, Türkiye’nin yeni kurulacak hükümete NATO üyeliğine onay vermek için, ‘verilen kelamların tutulması konusunda’ baskı yaptığı tez edildi.
Expressen gazetesinde “Türkiye, yeni Kristersson hükümetine baskı yapıyor” başlığıyla yer alan haberde, “Türkiye tarafından İsveç’in yeni hükümetine, güvenlik iş birliği konusunda verilen kelamları yerine getirmek konusunda baskı yapılıyor” tabirleri kullanıldı.
‘ADIM ATMAZLARSA MUAHEDE ONAYLANMAYACAK’
Haberde, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’nun, İsveç’in ‘iyi niyet ve anlayış gösterdiğini lakin şimdi verilen kelamların yerine getirilmesi açısından somut bir adım atmadığını’ söylediği aktarıldı. İsveç’in yeni hükümetini bir an evvel haziran ayında verilen kelamlar konusunda görüşmeler yapmaya çağıran Çavuşoğlu’na nazaran İsveç, Türkiye’nin güvenlik durumuna hürmet gösterdi lakin şimdi istekleri yerine getirmedi: “İsveç biliyor ki, şayet ileri gerçek bir adım atmazlarsa bu muahede Türkiye tarafından onaylanmayacak.”
’GÖRÜŞMEK İLE KABUL ETMEK TIPKI ŞEY DEĞİLDİR’
Aynı gazetenin müelliflerinden Magnus Falkehed, “İsveç’in hayatta kalması NATO’ya bağlı değil” başlığıyla dün yayınlanan yazısında, Çavuşoğlu’nun açıklamalarını yorumladı. “Türkiye Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu dayanamadı” sözünü kullanan Falkehed, Çavuşuğlu’nun İsveç’in yeni gelen hükümetinin kendisine bir mevkidaş bile atamadan kelam konusu açıklamaları yaptığını söyledi. Falkehed, üç ülke tarafından yapılan mutabakatta İsveç ve Finlandiya’nın ‘FETÖ’ ile PYD ve YPG’ye dayanak vermeyeceğinin ve iki ülke ile Türkiye’nin iadesini istediği bireyler konusunun ‘hızlı’ bir formda görüşüleceğinin yer aldığını söz ederek, “Görüşmek, kabul etmekle tıpkı şey değildir” dedi.
Erdoğan’ın dış siyasetteki bütün ataklarının ortak istikametinin, ‘kazanacağından telaş duyduğu 2023 seçimleri için iç siyasette toplumu kendisine çekmek’ olduğunu savunan Falkehed, İsveç’in yeni dışişleri bakanının Türkiyeli yetkililerle ‘hızlı’ sözünün hakikaten ne manaya geldiğini daha derinlikli tartışmak için dört yılı olduğunu belirtti. Rusya-Ukrayna savaşının kış aylarında durulacağını ve İsveç’in Gotland bölgesine ilkbahara kadar rastgele bir taarruzun olmayacağını tabir eden Falkehed, “İsveç’in önümüzdeki yıl hayatta kalması NATO üyeliğine bağlı değil” dedi. Falkehed yazısını, “Öyleyse soru, el kol hareketi yaparak ve yumruğunu masaya vurarak kimin daha fazla kaybedeceğidir” cümlesiyle bitirdi.
İSTİFASINI SUNAN ANDERSSON: KAPIM AÇIK
Öte yandan, İsveç Başbakanı Magdalena Andersson’un istifasını meclis liderine sunması siyasetteki hareketliliği daha da arttırdı. Dagens Nyheter gazetesinin aktardığına nazaran Andersson istifasını sunduğunda meclis liderine ilerde Muhafazakarlar (M) başkanı Ulf Kristersson ile görüşmeye açık olduğunu söyledi. Andersson, “Eğer Muhafazakarlar diğer fikirlerle gelirse ve SD yerine benimle çalışmak isterlerse kapımı açık tutuyorum” dedi.
Meclis Lideri Andreas Norlén, yapacağı değerlendirmenin akabinde hükümeti kurma ihtimali en yüksek adaya bu vazifesi teslim edecek. Şimdi seçim gecesi temasta bulunan ve pazartesi gününden itibaren görüşmeler gerçekleştirmeye başlayan sağ bloktaki partilerin önünde üç alternatif hükümet senaryosu bulunuyor. Birinci ve yüksek ihtimal, M ile Hıristiyan Demokratlar’ın (KD) kuracağı hükümete, İsveç Demokratları (SD) ile Liberaller’in (L) dışarıdan takviye vermesi. İkinci senaryo, M, KD ve L’nin olduğu hükümete SD’nin dışarıdan dayanak vermesi. Üçüncü ihtimal ise dört partinin birlikte hükümeti kurması. L, SD’nin hükümete girmesine çok daha net bir formda karşı çıkarken, SD de L’nin bakanlık almasına sıcak bakmıyor.
Arkasında parlamento çoğunluğu bulunan M önderi Ulf Kristersson cephesinde ise bakanlık tartışmaları yapılmaya başlandı. Yeniden Dagens Nyheter’de yer alan haberde, kurulması planlanan hükümette M’nin bakan adaylarının isimlerine yer verildi. Habere nazaran parti, hükümetin kiminle kurulacağına bakılmaksızın dört bakanlığı kimseye kaptırmamayı düşünüyor: Dışişleri, adalet, savunma ve iktisat.
‘BİR ŞEY YAPILMAZSA SONRAKİ SEÇİMDE EN BÜYÜK PARTİ SD’
Seçimin galibi olarak görülen ve ikinci büyük parti olan SD’nin başkanı Jimmie Åkesson da seçim öncesi İsveç radyosunda ‘hükümette oldukları taktirde hangi bakanlığı almak isteyecekleri’ sorusuna ‘Göç Bakanlığı’ cevabını vermişti. Bununla birlikte göçmen tersi SD’nin bir hükümet alternatifinin içinde olması çok muhtemel görünmüyor. Ayrıyeten geçtiğimiz günlerde Afton Bladet gazetesinde Lovisa Arvidsson imzasıyla yayınlanan yazı, “Bir şey yapılmazsa bir sonraki seçimde en büyük parti SD” başlığını taşıyordu. Yazı, ülkedeki çok sağın yükselişinden duyulan rahatsızlığı öne çıkarıyor.
ÖLDÜRÜLMEK İSTENEN PARTİNİN ÖNDERİ MİSYONUNU BIRAKIYOR
2018 yılında yapılan seçimlerin akabinde, yükselişe geçen SD’nin tesirini kırmak için sağ bloktan ayrılan ve L ile birlikte Toplumsal Demokratlar (S) ve Etraf Partisi’nin (MP) azınlık hükümetine dışarıdan takviye veren Merkez Parti’nin (C) önderi Annie Lööf parti liderliğini bırakacağını açıkladı. Merkez Parti son seçimde oylarını düşürdü ve Liberaller’in sağ bloğa tekrar dahil olmasıyla kilit rolünü yitirdi.
Öte taraftan Lööf, seçim kampanyaları sırasında nefret ve tehdit içeren taarruzların gayesi oldu. Ağustos ayında Visby kentinde gerçekleşen ve parti önderlerinin konuşmalar yaptığı ‘Almedalen’ isimli aktiflikte, Ing-Marie Wieselgren isimli bir bayan neo-Nazi ilişkili bir kişi tarafından öldürülmüştü. Daha sonra basına yansıyan bilgilerde, asıl gayenin 40 metre ileride bulunan Annie Lööf olduğu ortaya çıkmıştı. Lööf ayrılma kararını almasında seçim mağlubiyetinin yanı sıra, uzun müddettir maruz kaldığı bu tehditlerin de tesirli olduğunu söyledi.
Afton Bladet gazetesi muharrirlerinden Susanna Kierkegaard, “Her şey için teşekkürler Annie, sensiz olmazdı” başlığıyla yayınladığı yazısında, Lööf’e yönelik çok sağcı tehditlerin tesadüf olmadığını belirterek, Lööf’ün insan hakları, liberal pahalar ve SD’nin idareye gelmesinin önünde mani olmasının bu ataklara neden olduğunu kaydetti. Kierkegaard’a nazaran ayrıyeten parti, seçim kampanyasında yer alan en kıymetli meselelerin içine bayanlara yönelik şiddeti dahil eden tek partiydi. Kierkegaard, Liberaller’in sağ bloğa geçmesine karşın partisinin pozisyonunda ısrarcı olan Lööf’ün yerine gelecek yeni ismin bu çizgiyi sürdürüp sürdürmeyeceğinin kaygılara neden olduğunu söz etti.