ANKARA- Hükümetin 2022 yılı bütçe amacı tutmadı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla Meclis’e sunulan ek bütçeye ait kanun teklifinde 2022 yılı bütçesine 880 milyar 474 milyon 775 bin lira ödenek eklenmesi öngörüldü.
Yılın ortasında getirilen ek bütçenin münasebetinde, “Dünyada ve ülkemizde yaşanan ekonomik ve jeopolitik gelişmeler sonucu genel fiyatlar düzeyinde kıymetli artışlar meydana gelmiş, hasebiyle bütçe ödeneklerinde de artış yapılması gereksinimi doğmuştur” sözleri yer aldı.
2022 yılı bütçesi Meclis’e 2021 yılının sonunda sunulduğunda itirazlarını lisana getiren ve bütçenin tutmayacağını o günden söyleyen Meclis Plan ve Bütçe Komisyonu’ndaki muhalefet milletvekilleri ek bütçeyi kıymetlendirdi.
‘BİR YILIN HESABINI YAPAMAYAN İKTİDARIN ÜLKEYİ YÖNETEBİLME KABİLİYETİ YOK’
CHP Meclis Plan ve Bütçe Kurulu Üyesi, Konya Milletvekili Abdülatif Şener’e nazaran muhalefet vekilleri, 2022 yılı bütçesine dair itirazlarını hem enflasyon hem de kur artışından ötürü daha görüşmeler sürerken kayda geçirdi, lakin iktidar ısrarla bütçede değişiklik yapmayı düşünmediğini belirtti. 2022 bütçesinin, “Hesapsız, kitapsız, derme çatma bir bütçe” olarak Meclis’e getirildiğini belirten Şener, “Daha yılın yarısı gelmeden bütçe delik deşik oldu, bunu düzeltmek için ek bütçe kanununa muhtaçlık duyuyorlar. Burada önünü göremeyen bir hükümetten kelam ediyoruz. Önündeki bir yılın hesabını yapamayan iktidarın ülkeyi yönetebilme kabiliyeti yoktur” dedi.
İktidarın kent hastaneleri, otoyollar üzere KOİ’ler için 2022 yılı bütçesinde 42 milyar TL ayırdığını, döviz kurundaki artışla bu ödemelerin 90 milyar TL’ye yaklaştığını tabir eden Abdullatif Şener, “Yıl sonu kur hesabını düzgün yapmaları gerekiyordu. Bütçenin yıl sonunu çıkaramayacağı baştan belirliydi. Mızrak çuvala sığmamış, harcamalar patlamış, bunu karşılama çabasındalar” diye konuştu.
‘EK BÜTÇE İLE FAKİRİ DAHA DA FAKİRLEŞTİREN BİR SİYASET GÜDÜYORLAR’
Vatandaşın “korkunç” bir enflasyonla karşı karşıya olduğunu, Türkiye’deki vergilerin yüzde 70 oranında dolaylı vergiler yani “vatandaşın sırtına yüklenen vergilerle” karşılandığını söz eden CHP’li Şener şöyle devam etti: “Vergi sistemi düşük gelir kümesine yönelik olduğu için vergileri daha çok düşük gelir kümelerinden topluyorlar. Ancak topladıkları vergileri yüksek gelirlilere, etraflarında topladıkları rantiyecilere dağıtmış oluyorlar.
Kur muhafazalı mevduat dedikleri sistem var. Dar gelirlilerden topladıkları vergilerle bir taraftan da zenginlerin parasını ödüyorlar. Bu hükümet daima düşük gelir kümesinden yüksek gelir kümesine para transferi yapıyor. Bu getirdikleri bütçe de bu nitelikleri nedeniyle, düşük gelir kümelerinden toplanan vergilerin yüksek gelir kümelerine aktarılmasını sağlayan bir düzenleme manasına geliyor. Hem önünü görmeyen bir iktidar var hem de bu ek bütçe ile gelir dağılımını bozan, fakiri daha da fakirleştiren bir siyaset güdüyorlar.”
‘EK BÜTÇE YANDAŞLAR İÇİN YAPILMIŞ BİR EK BÜTÇEDİR’
2022 yılı bütçesinin imal sürecinde “ölü doğduğunu” söz eden HDP Meclis Plan ve Bütçe Kurulu Üyesi, Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan’a nazaran kendileri bu bütçenin sayılarının tutmayacağını daha bütçe sunulduğunda söylemişti. 2022 yılı bütçesinde yıl genelinde ortalama dolar kurunun 9,25 TL olarak öngörüldüğünü, bütçe görüşmeleri sonunda dolar kurunun 13 TL’yi gördüğünü belirten HDP’li Paylan, “Bütçe daha görüşülürken çökmüştü. Doların yükselmesi, enflasyonun yüzde 100’ün üzerine çıkması üzerine bütçe altı ay dayanmadı. Yeni bir bütçe getiriyorlar lakin sorun şu; Bu çöken bütçenin hesabını vermeleri gerekiyor. Biz bu hesabı soracağız. Bütçe kaynaklarını dolar kuru üzerinden yandaşlara, lükse aktardılar. Ama emekçiye, memura, emekliye enflasyon kayıplarını vermediler. Biz bunun çabasını vereceğiz” dedi.
Ek bütçe ile kur muhafazalı mevduat sistemi için ek 40 milyar TL konuldu. Ek bütçeyle KKM’nin yanı sıra garantilerin ödeneceğini, dolar bazında köprü, otoyol, kent hastanelerine ödemelerin yapılacağını tabir eden HDP’li Paylan “Fakat çalışana, memura ve emekliye kâfi enflasyon farkları verilmiyor. Bu ek bütçe yandaşlar için yapılmış bir ek bütçedir. Onlar dolar, euro bazında bütçeden para alıyorlar. Biz bu bütçe farkının enflasyondan kaybı olan personel, memur ve emeklinin kayıplarının karşılanması için gayret vereceğiz” sözlerini kullandı.
‘EK BÜTÇE ERDOĞAN’IN DEVLETİ SAVURMASININ GETİRDİĞİ BİR MECBURİYET’
İYİ Parti Küme Lideri, Bursa Milletvekili İsmail Tatlıoğlu’na nazaran ise ek bütçe Türkiye’nin nereye savrulduğunun göstergesi niteliğinde. Dünyada hiçbir ülkede ek bir bütçenin, asıl bütçenin yüzde 60’ına denk gelmeyeceğini söyleyen UYGUN Partili Tatlıoğlu, “Bu ek bir bütçe değil. Bu double bir bütçe. Hiçbir aklı başında bir ülkede bu türlü bir gelişme yok” dedi.
İktidarın “bozuk adımlarının sonucunda” bu ek bütçenin bir “mecburiyet” olduğunu, Meclis görüşmeleri sırasında dahi bütçenin tutmadığını tabir eden ÂLÂ Partili Tatlıoğlu, kelamlarını şöyle sürdürdü: “Bu ne kadar öngörüden mahrum ne kadar liyakatten uzak takımlar tarafından Türkiye’nin yönetildiğinin resmidir. Bu ek bütçe, bugün Sayın Erdoğan’ın devleti savurmasının getirdiği bir mecburiyet. Bu ek bütçe, Türkiye’nin nasıl öngörüden mahrum ve nasıl dağınıklık içinde yönetildiğinin göstergesidir. Öteki bir idare olsa Türkiye buralara gelmezdi. Bu, bir hükümetin ekonomiyi nasıl batağa yatırdığını gösteriyor. Bu, zihniyet olarak Türkiye’yi yönetenlerin iflasının, iş bilmezliğinin fotoğrafıdır. Türkiye bunlara mecbur değil ve bu hale layık değil.”
YILMAZ: SORUN GİDEREK ARTACAK
Eski Merkez Bankası Lideri, ÂLÂ Parti Meclis Plan ve Bütçe Kurulu Üyesi, Ankara Milletvekili Durmuş Yılmaz’a nazaran kamu maliyesi kur artışlarından etkilenmiş durumda. Görüşmeler sırasında kur artışlarından ötürü bütçenin yeniliğini yitirdiği ve yılın bir noktasında ek bütçe yapılmak zorunda kalınacağını söylediklerini belirten GÜZEL Partili Yılmaz, “Bu fiilen gerçekleşti” dedi.
Hükümetin ek harcama yetkisini, mevcut bütçedeki ödeneklerin yetmemesinden kaynaklı mı yoksa seçime hazırlık olarak EYT üzere alanlar için mi istediğinin kritik olduğunu belirten YETERLİ Partili Yılmaz, bunu inceleyeceklerini söyledi.
Enflasyonun alıp başını gittiğini, yeni vergi konulmayacağını, “vergi dairesine dönen akaryakıt istasyonları” üzere alanlardan ÖTV’lerle ek bütçenin karşılanacağını düşündüğünü tabir eden Durmuş Yılmaz, “Dolayısıyla bunun yansıması vatandaşı daha da probleme sokacak. Vatandaşın geliri ve harcama kabiliyeti azalacak. Bu külfet giderek artacak” diye konuştu.