Cadde bomboştu. Ortalık o kadar sessiz ve ıssızdı ki küçücük meydanda park etmiş bir iki araç, terk edilmiş üzere duruyordu. Derken kahveden bir genç çıktı, yan sokağa saptı ve gözden kayboldu. Bu kısa müddetli manzara, boşlukta bir hareketlilik hissine neden oldu.
Başımızı çevirip o tarafa, kahveye gerçek bakmıştık. Kahve taş bir yapıydı ve güya yüzyıllardır orada duruyordu. İçindeki insan uğultusu artık anılarda kalmış olsa da kahvenin hâlâ orada, yerli yerinde duruyor olması karmaşık hislere neden oluyor. Zira çabucak bitişiğindeki sinema yıkılalı yıllar oldu.
Yeşilçam Sokağı’ndaki meskenlerin neredeyse tamamı harabe halde. Yeşilçam Sokağı’ndaki konutlar, harabeye dönmeden evvel, Suriye görünümlüydü. Bu meskenlerin penceresinden hududun ötesinde tarlada çalışanlara sesini duyurmak mümkündü. Kimsesizlikten artık harabeye dönmüş konutların yeni görüntüsü, hudut boyunca çekilmiş duvarlar artık.
GÜVENLİ VAKİTLER ÇOK UZAKTA
“Abi çarşı çok kalabalık” demiştim.
Şakayı anlamıştı. “Dikkat et, kalabalıkta kaybolma” diye karşılık vermişti.
Can kahrından dükkâna sığınan birkaç yaşlının boş bıraktığı kursiler çabucak yanındaydı. Olur da muhabbet için bir gelen olur dükkâna diye o kursiler gün uzunluğu orada duruyordu.
Çay isteyecektik kahveden. Ancak çayı kahveden nasıl isteyecektik? Evvelden olsa bu mevsimde kahvenin masaları dışarı taşmış olurdu. Artık ortalıkta garson falan görünmüyordu. Cep telefonuna davrandı, “Zor bir şey değil” diyerek.
Çay bahçesi ile Demiryolları lojmanları ortasındaki kısa yol da duvarla kapatılmıştı. Evvelden, tam buradan yola bakıldığında Suriye kapısı görünüyordu. Kapının iki tarafında nöbet tutan askerler ve mütevazı bayrak gönderleri görünüyordu. Artık bir gövde gösterisi üzere metrelerce yükselen gönderin ucunda dev bir Türk bayrağı görünüyordu yalnızca.
Bu kısa yoldan istasyona çıkılan inançlı vakitler çok uzaktaydı artık.
EVLER İNANÇLI DEĞİL ARTIK
“Dün gece” dedim, “Yine silah sesleri vardı…”
“Silah sesler her vakit var” dedi öfkeyle karışık can zahmetiyle.
Doğru söylüyordu, silah sesleri daima vardı kasabada. Hepimizin çocukluk uykuları gecelerce silah sesleriyle bölünmüştü. Lakin kaçakçılar ile askerler ortasında çıkan müsademe can güvenliği telaşına neden olmuyordu. Mesken inançlıydı.
Şimdi o denli değil, roketler atılıyor, top atışları yapılıyor, SİHA’lar cins atıyor, izli mermiler konutların avlusuna düşüyor. Mesken, artık inançlı değil.
“Silah sesi duyunca kaçıyoruz, sonra geri geliyoruz. Nereye gidelim kardeşim, burası bizim memleketimiz.”
İnsan neden terk etmez memleketini? Memleketi terk edilmiş bir kasabaya dönmüşse, her an bir savaşın ortasında kalma tehlikesi altındaysa… Tahminen yalnızca memleket hasreti çekmek istemediğindendir, kim bilir.
“Adam diyor, ‘Bir gece birdenbire gelebiliriz.’ Kimse demiyor burada beşerler yaşıyor.” Arapçanın tatlı tınısı hissediliyor Türkçesinde. Kaygısını anlatacak birini bulmuş, uzun konuşuyor. Bu terk edilmiş kasabada dükkân beklemenin fevkalade külfetini bu halde gidermeye çalışıyor.
BİÇARE HASRET
Gece kısa süren silah sesleri endişelenmeme ve “Burada ne işimiz var” diye düşünmeme neden olmuştu. Sabah ne silahların ne de komşuların sesi vardı. Komşular memleketi terk edeli çok olmuştu. Birkaç serçenin sesi, sessizliği bozuyor, bahçede dolanan kediler dikkat dağıtıyordu.
Narlar olgunlaşmış, güller açmıştı. Biber sürüyle, domates ve patlıcanlar bitiyor artık.
İnsan niçin terk eder memleketini? İş imkanları yoktur ya da memleket hudutları dar geliyordur ve tahminen yalnızca gitmek için gidersin uzaklara.
Bunu düşündüm. Tahminen memlekette bütün kapılar kapanmıştır yüzüne ve gitmek zarurî bir gaye olmuştur. Toprağın, işin gücün, dostun kalmamışsa gidersin ve öteki diyarları yurt edinirsin. Sıla hasretini dindirmek için tekrar tekrar gelirsin ve her seferinde “Nerde eski hali” diye hayıflanarak, geri dönersin yurt edindiğin gurbete. Çocukluğun da gençliğin de yitip gitmiştir akan vakitle, belleğinde koruduğun yerlerle birlikte.
Bu, bir kısırdöngü üzere, bu türlü sürer sarfiyat. Üstelik bu biçare hasreti, daima yabancısı kalacağın gurbette, kendi başına çekersin.
KİM DÜŞÜNÜR SEFİL BAKKALI
Akşam oluyor ve kahvedeki son birkaç kişi de meskenlerine dağılıyor.
Bir askeri araç gürültüyle caddeyi dönüyor, bakkalın önünde duruyor. Bir asker araçtan atlayıp bakkala yöneliyor selam vererek. Öteberi alıyor oyalanmadan ve tekrar araca atlayarak hudutta nöbet tutmaya gidiyor.
“Bunlara da yazık değil mi?” diye soruyor aracın gerisinden bakarak. Sonra, “Kimsenin bunları da düşündüğü yok” dedi.
Doğru söylüyor, kimsenin bu bir avuç kalmış kasabayı düşündüğü yok. Hudut boyunca duvar çeken kimsenin hududun iki yakasında yaşayanları düşündüğü yok. Burada silik, sorunlu ve büyük beklentilerden umudunu kesmiş olsa da bir hayatın sürdüğünden bihaber üzere konuşuyor muktedirler. Maksat, savaş tamtamları ile iktidarın devamını sağlamak uğraşı içinde olmaksa, kim düşünür huduttaki bir sefil bakkalı?
Garson boş bardakları aldı hiç konuşmadan. Biz de ayrılmak üzere ayağa kalktık. O, “Hiç inançta değiliz” dedi. Ben bir şey demedim.
Benim bir şey demem bir şey söz etmeyecekti. Temel konuşması gerekenler barıştan, demokrasiden, insan hak ve özgürlüklerinden kelam ederek iktidarı hedefleyenlerdi.
Sonra cadde boyunca dizili dükkanların harap haline bakıp, “Bu bir hayalet kasaba” diye söylendim kendi kendime. Caddede selam verecek hiç kimse yoktu. Çocukluğumun, birinci gençliğimin elinden tutarak yürüdüm. İnsan, memleketime geldim derken, en çok çocukluğuna dönmüyor mu aslında.