İstanbul’da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın ev sahipliğinde BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in de katıldığı törende Ukrayna tahılının Karadeniz üzerinden dünya pazarlarına yeniden ulaştırılabilmesi için imzalanan belge geniş yankı uyandırdı. Alman basınında yer alan yorumlarda anlaşma memnuniyetle karşılanmakla birlikte, asıl uygulamanın önem taşıyacağı değerlendirmeleri dikkat çekiyor:
Frankfurter Rundschau gazetesinin yorumunda şu satırları okuyoruz:
“Ukrayna tahılının sevkiyatı için imzalanan anlaşmaya ancak Putin rejimi anlaşmaya uyar ve dünyanın acilen ihtiyaç duyduğu yiyecek maddelerinin Ukrayna’dan çıkışına gerçekten izin verirse sevinilebilir. Maalesef Moskova’nın, üzerinde uzlaşılan koridorlara sonradan izin vermediğine sıklıkla tanık olundu. Örneğin sivillerin kuşatma altındaki Ukrayna kentlerini terk etmesi için kararlaştırılan koridorlar. Ancak çatışan tarafların haftalar süren görüşmeler sonrası BM ve Türkiye Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yardımıyla her iki tarafın endişelerini de gözeten bir plan oluşturması, umut doğuruyor. Rusya muhtemelen ulaşım araçlarına yönelik yaptırımlara rağmen kendi buğdayını ülke dışına çıkarabilecek. Şimdiye kadar Rusya’nın ablukası nedeniyle mümkün olmayan tahıl sevkiyatının başarılı olması durumunda Rus otokrata teşekkür etmek gerekmiyor. Sonuçta Ukrayna’ya devletler hukukuna aykırı bir savaş başlatmasaydı bu acil durum da ortaya çıkmayacaktı.”
Magdeburg’da yayımlanan Volksstimme gazetesi, doğal gaz sevkiyatı konusunda Rusya ile yaşanan sorunlara işaret ederek tahıl ihracatının, Putin için yeni bir şantaj aracı haline gelebileceği yorumunda bulunuyor:
“Umut veren bir adım gibi görünüyor. Rusya ve Ukrayna, BM’nin arabuluculuğu ve Türkiye’nin desteğiyle üçüncü dünyanın acilen ihtiyaç duyduğu Ukrayna’dan tahıl ihracatını mümkün kılma konusunda anlaştılar. Neredeyse 25 milyon ton tahıl, Rus savaş gemileri ve Ukrayna’nın mayınları nedeniyle aylardır bloke durumda. Ancak varılan uzlaşma ilk etapta bir niyet bildirisinden ibaret. Doğal gaz sevkiyatındaki uygulamalardan tecrübe ettiğimiz üzere Rusya, mevcut duruma göre değişen yeni koşullar koymakta sorun görmüyor. Rusya anlaşmaya attığı imza ile, Batı’ya kafasına estiği gibi şantaj yapabilmek için ahlaki unsurlar içeren yeni baskı araçları edinmiş oldu. Mesela şöyle diyebilecekler: Taleplerimizi yerine getirmezseniz dünyanın en yoksulları maalesef açlık çekmeye devam edecek ve bu sizin suçunuz!”
Neue Osnabrücker Zeitung, anlaşmanın Rusya’nın Afrika ülkeleri ile ilişkileri geliştirmeye çalıştığı bir döneme denk geldiğine dikkat çekiyor:
“Görünen o ki, uluslararası baskı Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin için bile fazla geldi. En azından tahıl konusunda geri adım attı. Zamanlama hiç de tesadüfi görünmüyor. Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, yeni anlaşmalar için gelişmekte olan ülkeleri kazanmak ve Rusya’ya karşı Batı’nın yaptırımlarına katılmalarını engellemek üzere Afrika’ya gidiyor. Ukrayna tahılını bloke etmeye devam etmesi Rusya için durumu zorlaştırırdı. Şimdi sevkiyat gerçekten başlayacak mı, varılan karmaşık anlaşma işleyecek ve uygulanabilecek mi? Doğal gaz sevkiyatında olduğu gibi burada da aynısı geçerli. O da hiçbir şeyin güvencede olmadığı. Putin her an baş parmağını yeniden aşağı indirebilir.”
Bayreuth kentinde yayımlanan Nordbayerischer Kurier gazetesinin yorumu ise şöyle:
“Ukrayna’dan tonlarca buğdayın yakında dünya pazarlarına erişip erişmeyeceği daha kesin değil. Anlaşma, tuzaklar ve geri çekilme imkanları sunuyor. Kaldı ki Ukrayna limanlarında altyapıdan geriye kalan şeyin durumu da, sınırsız iyimserliğe pek imkan tanımıyor.”
DW/BK,EC