Kahramanmaraş merkezli 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki zelzeleler, 10 kentte yıkıma sebep oldu.
20 binden fazla vatandaş hayatını kaybetti, on binlerce kişi yaralandı. Enkaz çalışmaları, zelzelenin 8’inci gününde de devam ediyor.
Deprem bölgesine birinci intikal eden takımlardan birinde yer alan Merve Özkorkmaz, toplumsal medya hesabından yaptığı açıklamasında sarsıntıya müdahaledeki koordinasyonsuzluğu ve gecikmeyi gözler önüne serdi.
Yönlendirildikleri zelzele bölgesi Gaziantep’e varmalarının 14 saati bulduğunu ve bu süreçte neler yaşadıklarını anlatan Özkorkmaz, birinci izlenimlerini, “Afet merkezine vardığımızda 1 polis arabası, bir tank, 1 taşınabilir tır kapalı bir halde bekliyordu. Tuvaletler taşmıştı. İçecek su, yatacak yer, sarılacak battaniye yoktu. Polis benden, ben askerden, kriz merkezi jandarmadan su istiyordu, kimsede içecek su yoktu. Elektik vardı bir tek jeneratör sayesinde. Biz komut almaya hazır beklerken bize şöyle dendi; ‘Otobüste uyuyun, sabah çıkarsınız.’ Eğitimlerde saniyelerle yarıştırılırken gerçek bir afet anında uyuyun komutu aldık” diye anlattı.
Özkorkmaz, “Yıkılan binaların tespiti ve gelen takımların dağıtımı yapılamamıştı, bürokratik yazılar ve imzalar bekleniyordu, acil durumda bile harekete geçilemiyordu. AFAD’ın devlet bürokrasisinin içinde nasıl fonksiyonsuz kaldığını o an anladım. Birinci grubun helikopter ve materyal ile direk alana, kriz merkezine bile değil mahallelere sevkiyatı sağlanabilir, AFAD’ın içinden çıkamadığı envanteri biz bu süreçte çok kısa vakitte oluşturabilir, gereksinim duyulan makine ve teçhizat konusunda bilgilendirme yapabilirdik. Yetkilendirme yapılmadı, sorumluluk alınmadı” diye sitem etti.
Özkorkmaz, “Acil durumda bağımsız aksiyon alması beklenen AFAD kurumunu saatlerce imza, karar, yazı bekleyen bürokrasiye mecbur bırakacak kadar vasıfsız hale getiren, bu durumda hissesi olan, imzası olan en tabandan en doruğa her bir kişinin ülke insanlarından özür dileyerek acil halde istifa etmeleri gerekiyor. Bu işleri bu bireylerden çok daha âlâ yapabilecek uzman, deneyimli bireyler var. Bu işler sorumluluk gerektiren işler ve bu sorumluluklardan bir tanesi de yanılgıyı önlemek kadar yanlış yaptığını kabul etmek ve istifa edebilmektir” davetinde bulundu.
Merve Özkorkmaz’ın açıklamaları şöyle:
“İsmim Merve Özkorkmaz. 6 şubat Pazartesi sabahı sarsıntı bölgesine birinci intikal eden gruptaki arama kurtarmacılardan biriyim. Bölgeden paylaştığım bir grup fotoğraf ve görüntülerden sonra yerli ve yabancı gazete ve kanallar günlerdir devamlı röportaj vermem istiyor fakat medyanın en ufak bir çarpıtmasını kaldıracak bir ortam olmadığı için süreci size kendim anlatacağım.
“KİMSE AFAD BİNASININ NEREDE OLDUĞUNU BİLMİYORDU”
Benim arama kurtarma teşebbüsüm 2021 Temmuz’unda başlayan orman yangınlarını, sonrasında Ağustos’ta Kastamonu’da olan sel felaketini ekran başından görüp de çaresiz kalmam, tahammül edememem ile başladı. Eğitim alabileceğim pek çok STK olduğunu gördüm, lakin yaşanılan yere dışarıdan yardım gelmesini beklerken mahallede örgütlenme fikrini savunan bir kümeden eğitim almaya karar verdim. Yaşadığım yer olan Sakarya’da bu türlü bir eğitimi bize vermeleri için en az 30 kişilik bir grup olmamızı istediler ve gerekli duyuruları yaptım, kurumlarla görüştüm, sayıyı tamamladık ve eğitimlere başladık. Gerilim idaresi, kriz planlaması, mahalle afet merkezi kurulması, iple kurtarma, yatay dikey yaralı taşıma sistemlerinin kurulması, enkazda hilti, elektrikli testere, jeneratör kullanımı, enkazda inançlı geçit inşa etme, afet lojistiği, sel ve su baskınında arama kurtarma, yangın ve konut kazaları, geniş kapsamlı birinci yardım eğitimlerini saha pratikleri ile birlikte 6 ayda tamamladık.
Deprem sabahı Sapanca takımından 5 kişi merkez gruplarla koordine bir biçimde yola çıktık. 7 üstü bir sarsıntısı 99 yılında yaşamış ve binamızın çatısının yıkılması sebebi ile karanlıkta kısmi bir yıkıntıdan çıkmış bir depremzedeyim. Yarım gün içinde askerlerin çadır kurulumlarını tamamladıklarını, çadırlardaki sobayla ısındığımızı, karnımızın sıcak yemek ile doyduğunu, daha sonraki sabah kızılayın battaniyesi ile uyuduğumu hatırlıyorum. Başımda bu senaryoyla ve yeni öğrendiğim arama kurtarma bilgileri ile yola çıktım. Plan uçak ile en süratli biçimde bölgeye intikal edilmesi idi. Aracımız ile kar yağışlı İstanbul yolunda bir kaza atlatarak inanılmaz süratli halde havalimanına vardık. Havalimanındaki tüm güvenliklerden saniyeler içinde geçtik lakin uçağa sevkimiz ve kalkış 2 saat sürdü. Seyahat ve iniş 2 saat daha. Gaziantep Havalimanı bölgede tek sağlam kalan iniş alanı olduğundan buraya iniş yaptık, otobüslere sevk edilip Gaziantep afet merkezine yönlendirildik. Afet merkezini bulmamız 2,5 saat sürdü zira boşaltılan ve taşınan 2 farklı lokasyona yanlış gittik ve kimse aktif AFAD binasının nerede olduğunu bilmiyordu. Bu saatler sonunda üçüncü lokasyonda binaya vardık ve 1 saat otobüste sevk edileceğimiz yeri bekledik. Gaziantep’in İslahiye ilçesine yönlendirildik. Yolda trafik vardı, yakınlarına ulaşmaya çalışanlar ve kentten kaçmaya çalışanlar yolu tıkamıştı ve yoldaki yarıklardan pek çok araç geçemiyordu.
Birbiri ile temaslı birkaç sarsıntı olduğu için bölge yolları hem gidiş hem geliş çift taraflı kilitlenmişti. Ambulanslar ve arama kurtarmacılar maalesef hareket edemiyorlardı. 1 saatlik ana yolu 4 saatte geçtik ve İslahiye’ye saptık, bu sefer de yola köprünün yıkılmış olduğunu gördük. Otobüs Offroad bir araç olmamasına karşın yan tarafından risk alarak geçtik ve kriz merkezine sarsıntıdan 14 saat sonra vardık.
“BİZE ‘UYUYUN SABAH ÇIKARSINIZ’ DEDİLER”
Yol boyunca bir şey yapamamanın verdiği azap ile gözümüzü kırpamadık. Afet merkezine vardığımızda 1 polis arabası, bir tank, 1 taşınabilir tır kapalı bir formda bekliyordu. Tuvaletler taşmıştı. İçecek su, yatacak yer, sarılacak battaniye yoktu. Polis benden, ben askerden, kriz merkezi jandarmadan su istiyordu, kimsede içecek su yoktu. Elektik vardı bir tek jeneratör sayesinde. Biz komut almaya hazır beklerken bize şöyle dendi; Otobüste uyuyun, sabah çıkarsınız.’
Eğitimlerde saniyelerle yarıştırılırken gerçek bir afet anında uyuyun komutu aldık. Yıkılan binaların tespiti ve gelen takımların dağıtımı yapılamamıştı, bürokratik yazılar ve imzalar bekleniyordu, acil durumda bile harekete geçilemiyordu. AFAD’ın devlet bürokrasisinin içinde nasıl fonksiyonsuz kaldığını o an anladım. Birinci grubun helikopter ve materyal ile direk alana, kriz merkezine bile değil mahallelere sevkiyatı sağlanabilir, AFAD’ın içinden çıkamadığı envanteri biz bu süreçte çok kısa vakitte oluşturabilir, gereksinim duyulan makine ve teçhizat konusunda bilgilendirme yapabilirdik. Yetkilendirme yapılmadı, sorumluluk alınmadı.
Kar soğuğunda enkaza müdahale edemediğimiz dakikalarda uyuyamadım. Otobüsten inip alandaki grup başlarından bilgi almaya çalıştım. Neden sorularımın karşılığı yoktu, makus bir niyet de yoktu, herkes birbirinin hızına boş boş bakıyordu, devlet dayanaklı bir afet kurumunun iş yapamamazlığıydı karşımdaki; lakin aslında bu kurumu bu yıla kadar bu halde var etmek, buna göz yummak makûs niyetin ta kendisi idi. Sabah aç, susuz, uykusuz, tuvaletini yapamamış bir formda alana sevk edildik.
Atandığımız enkazda bir inşaat ustası ve birlikte çalıştığı inşaat çalışanları 5 kişiyi kazma kürekle çıkarmışlardı, geriye insan gücünün yetmediği çatı ve katları denetimli kaldırarak altındaki 20 kişiyi çıkarmak kalmıştı. 30. saatteydik, alandaydık lakin ekipmanımız yoktu. Siz uçakla gidin, arttan göndereceğiz denilen ekipmanlar karayollarının kilitlenmiş, yıkılmış durumundan bize ulaşamadı. İkinci günümüz yalnızca alan tahlili, enkazda sesle denetim, enkaz yakınlarını sakinleştirme, onlardan bilgi alma, mahalleden sağ kalanların bulduğu ekipmanlarla ufak tefek teşebbüsler yaparak geçti. Çok üşüdük, su içemedik, sıcak rastgele bir besin yiyemedik grup ve mahalledekiler olarak.
“ENKAZ ALANIMIZ DEĞİŞTİRİLDİ”
Üçüncü gün kriz merkezi kalabalıklaştı, uyum hızlandı fakat kalabalığa yetişemedi, ufak vinç ve ufak ekskavatörlerle çatıyı kaldırma denendi, başarısız olundu. İkinci gün enkaz altından gelen sesler artık gelmemeye başladı. Köpekle denetim yapıldı, lakin canlılık belirtisine ulaşılamadı. Enkazdan hafif ceset kokuları gelmeye başladı. Rüzgâr çok olduğundan koku alamamış olabilir diyerek enkaz alanımızın değiştirilmemesine karar verildi. Akşamında kriz merkezine döndüğümüzde pak taşınabilir tuvalet vardı, taşınabilir tır işlevlendirilmiş, 2 adet çadır kurulmuş, sıcak yemek pişirilmişti. Birinci kere elimizi yıkadık, birinci kere uyuduk.
Dördüncü gün neredeyse bütün çeşitteki ve büyüklükteki makineler alandaydı, yabancı takımlar gelip gidiyordu, helikopter sesleri birinci sefer duyuluyordu. Tüm süreci tıpkı inşaat ustası yönetti, biz yalnızca güvenlik zaiyatı olan noktalarda ona müdahale ettik. Bize vakit zaman küstü, her seferinde ikna edip döndürdük. Kendisinin de tıpkı enkazın altında akrabaları vardı. Yakınlarını bekleyenlerin sabrı taşmıştı, evvel bize, sonra birbirlerine girdiler. Birinci saatler ortamı sakinleştirmek ve kolluk kuvveti takviyesi istemekle geçti. Eksiksiz olunmasını takiben olabildiğinde harikulade bir süratle çatı kaldırıldı, katların blokları bölünerek alındı. Bu süreçler inançlı biçimde altındaki muhtemel canlı bireylere ziyan vermemek için dikkatli ilerliyordu. Enkazımızdan devamlı cansız bireylerin vücutları ve uzuvları ambulansla denetim sonrası cenaze nakil araçlarına sevk ediliyordu.
Beşinci gün hem arama kurtarmacı, hem de yardım etmek isteyen ferdi kitleler İslahiye’ye akmıştı. Yeni gelen yerli ve yabancı grupların sismik dinleme aygıtları, termal kameraları, köpekleri, envai çeşit gereçleri ve bizden kat ve kat güzel uzmanlıkları ve deneyimleri vardı. Bizim enkaz lokasyonumuz değiştirilmişti. Artık yattığımız ve işgal ettiğimiz yer, yediğimiz yemek bizi utandırır hale gelmişti, yorgunluk, harcanmışlıktan his durumumuz denetim edilemez haldeydi. Sapanca grubu olarak alandan ayrılmaya, yerimizi taze arama kurtarmacılara bırakmaya karar verdik.
“DEPREMİN 6. GÜNÜNDE SAKARYA’YA DÖNDÜK”
Aracımızdaki ekipman ile dönüş yolunda İskenderun’da Bursa Yıldırım Belediyesi Park Bahçeler takımının pişirdiği çorbayı içtik ve biraz konuştuktan sonra birlikte hareket etmeye karar verdik. Birkaç enkaz gezdik ve bir adedine teknik yardım sağladık. Sonraki sabah üniversitenin bahçesinde ve merkezde yüzlerce binlerce grup vardı. Yardımların lojistiği sağlanıyordu, çadırlar ve tuvaletler kuruluyordu, yemekler pişiyordu. Diğer bir mahallede hasar görmüş 6 katlı apartmanın girişinde oturan ve konutundan otizmli çocuklarının aidiyet krizine girmesi sebebi ile ayrılamayan bir ailenin meskeninin riskli olmayacak kadar yakınına çadırı suramı yaparak zelzelenin altıncı gününde Sakarya’ya döndük.
Bu yaşadıklarımdan kendime çıkarımım, benim bir arama kurtarmacı olamayacağımdır. Küçüklüğüm anne babamın işi hasebiyle hastanede geçti, yaralılara, kan görmeye dirayetliyim. Üniversitede mağaracılık yaptım, klostrofobim de yok. Tüm eğitimleri eksiksiz tamamladım, lakin enkaz altına girerek sesli arama yaptığım birinci gün yerden girmiş olduğum delikten baş lambası ile yaptığım taramada görmüş olduğum insan uzuvları ve nükleer akın olmuş üzere donan insan sahneleri karşısında metanetimi koruyamadım. Çok geç kaldığımız için kendimi suçladım. Dışarıda bekleyen yakınların gözü önünde bağıra bağıra ağladım. Yapmamam gerekirdi, tüm arama kurtarmacılardan özür dilerim. Mahalledekilerin beni teselli edişlerini unutamıyorum. Arama kurtarma misyonumu ve Sakarya grubu liderliğini bırakıyorum. Bu işleri benden çok daha âlâ yapabilecek arkadaşlarım var burada. Bundan sonra lojistik, besin, tertip üzere işlere devam edeceğim biçimde grupta olacağım.
“ÖZÜR DİLEYEREK ACİL FORMDA İSTİFA ETMELİLER”
Acil durumda bağımsız aksiyon alması beklenen AFAD kurumunu saatlerce imza, karar, yazı bekleyen bürokrasiye mecbur bırakacak kadar vasıfsız hale getiren, bu durumda hissesi olan, imzası olan en tabandan en doruğa her bir kişinin ülke insanlarından özür dileyerek acil biçimde istifa etmeleri gerekiyor. Bu işleri bu bireylerden çok daha güzel yapabilecek uzman, deneyimli şahıslar var. Bu işler sorumluluk gerektiren işler ve bu sorumluluklardan bir tanesi de yanılgıyı önlemek kadar yanlış yaptığını kabul etmek ve istifa edebilmektir.
Yetkilileri bu son misyonlarını yapmaya çağırarak yazımı bitiriyorum. Dipnot: Bu yazıda geçen her iddiayı fotoğraf ve görüntülerle, yer, saat ve lokasyon ile belgelendirdim. Bu yazı sadece benim görevlendirildiğim noktalarda gerçekleşen olayları anlatmaktadır, öteki bölgeler ile ilgili, yaralı ve yardım lojistiği ile ilgili bu süreçte hiçbir istihbaratım olamamıştır”