Seray Şahinler – Osmanlı tarihinin en kıymetli ressamlarından biridir Fausto Zonaro… 1891–1910 yılları ortasında vazife yapan Zonaro, II. Abdülhamid döneminde sarayın önde gelen ressamlarından… İstanbul’da kaldığı müddet boyunca sayısız tabloya imza atmış, çağının şahidi olmuş ancak onun bu topraklardaki mazisi ‘daha öncesine’ dayanıyor.
Edmondo de Amicis’in “İstanbul” kitabından etkilenen Fausto ve sevgilisi Elisa Pante bu kentte yaşamanın hayalini kuruyor. Birinci olarak Elisa kente geliyor ve Yüksekkaldırım’da bir oda kiralıyor. Akabinde ileride sarayın beğenilen sanatkarlarından olacak Fausto, İstanbul’a yerleşiyor. İstanbul âşığı çift 1892’de evlenerek hayatlarının büyük kısmını burada geçiriyor.
Hayatın içinde
Fausto resme ağırlaşırken Elisa fotoğraf makinesini eline alıp İstanbul sokaklarına çıkıyor. Vakit zaman Elisa Zonaro modellik yapıyor, bazen ise onun çektiği fotoğraflar Zonaro’nun tablolarına yansıyor. Bayan Elisa’nın çektiği fotoğraflardan kapsamlı bir seçki birinci kere sanatseverlerle buluştu. Zeytinburnu Belediyesi Kazlıçeşme Sanat’ta açılan “Elisa Zonaro’nun İstanbul’u” standı İstanbul’un günlük hayatına birinci defa bir bayan fotoğrafçının gözünden mercek tutuyor.
Zonaro’nun kareleri tahminen de birinci kere hayatın ve insanların bu kadar içinde. Dikilitaş önünde sevinçle koşan bayanlar, Galata Köprüsü’nde dinlenenler, Tophane’den Kabataş’a yangına koşan tulumbacılar, Dolmabahçe kıyısında Boğaz sefası yapanlar, Akaretler’de bugün sanat günlerine konut sahipliği yapan sıraevlerin önündeki kurban pazarları, Salacak iskelesi, Karacaahmet Mezarlığı üzere yerler ve anlar Elisa’nin objektifine yansıyanlar. Onun gözünden tarihi bir İstanbul panoraması görüyoruz stantta. Bu nostaljik tadı özgün kılan ise direkt insanların içinde olması. Tarihi İstanbul karelerinden bayan karakterler genelde belirli uzaklıklardan objektiflere yansır lakin bayan olması Elisa’nın işini kolaylaştırmış. Bu nedenle stanttaki bayan fotoğrafları başlı başına çok kıymetli. Osmanlı hareminden hanımlar da Elisa Zonaro’ya poz vermiş.
Şehzade Abdülmecid Efendi’nin Elisa Zonaro tarafından çekilmiş imzalı fotoğrafı, oğlu Ömer Faruk Efendi’nin portresi ve Fausto Zonaro’nun meşhur Abdüllhamid portresi de stantta yer alıyor. Anlatılana göre Fausto Zonaro, Galata Köprüsü’nde satılan Sultan’ın posterindeki görselin gerçeği yansıtmadığı gerekçesiyle padişaha bir mektup müellif ve portre çalışmak istediğini söyler. İsteği kabul edilir. O iki portre de sergide… Zonaro ailesindeki karelerde 31 Mart İsyanı sonrası Beyazıt Meydanı’ndaki siviller, 1908’de Tophane’deki meşrutiyet kutlamaları da görebilirsiniz. Küratörlüğünü Ömer Faruk Şerifoğlu’nun yaptığı stant 31 Ocak’a kadar açık.
‘Hürriyet’in öznesi Elisa
Fausto Zonaro, Meşrutiyet’in akabinde “Hürriyet” ismini verdiği tabloyu çalışırken birçok yapıtında olduğu üzere eşi Elisa’yı model olarak kullanıyor. Stantta bu model çalışmalarının fotoğrafıyla tablonun özgünü de yer alıyor.