Geçtiğimiz günlerde Bilboa’daki dünyaca ünlü Guggenheim Müzesi’nin internet sitesinde haberlere bakıyordum.
“Gelecek sergiler” başlıklı kısımdaki ana haber dikkatimi çekti.
“In situ: Refik Anadol”
Altındaki haber de özetle şöyleydi:
Guggenheim Bilbao, 7 Mart – 19 Ekim 2025 tarihleri ortasında Refik Anadol’un büyüleyici, mimari ve çok duyulu yapıtına mesken sahipliği yapacak. Müze, in situ stant dizisinin birinci konuğu olarak Anadol’u ağırlayacak. Stant, ziyaretçilerini fizikî dünya, kamu sanatı ve yaratıcılığın sonlarına dair algılarını tekrar şekillendirmeye davet edecek.
Küresel sanatın Kabe’sinde bir Türk sanatçı ile iki ilk
Dünyanın yaşayan en ünlü mimarı Frank Gehry’nin tasarladığı bu efsane binada iki bakımdan bir birinci yaşanıyordu.
Birincisi müze, “In situ” Ai sanat stant dizisinin birinci aktifliğini yapıyordu.
İkincisi, bu tarihi devri bir Türk sanatçı açacaktı.
“In situ” yapıtların sergilenecek yerde hazırlanmasına verilen isim.
Tabii ki bir Türk sanatkarının ismini Guggenheim sitesinde bu cümlelerle okumak çok hoşuma gitti.
Gurur duydum.
New York Times’a kapak olsun dedim
Haberi okuduğum an aklıma, New York Times gazetesinin eleştirmeni Jerry Saltz geldi.
Refik Anadol’un yapıtları için “Yarım milyon dolarlık bir ekran koruyucusu” diyerek küçümsemişti.
İçimen “Kapak olsun bu Guggenheim standı sana” dedim.
Neyin sanat olup neyin olmadığına karar verme yetkisini yalnızca kendinde gören insanlara reaksiyonum tekrar depreşti.
Çünkü Türkiye’de de sık sık görüyorum bu türlü sanatkarlara yukardan bakan güya “sanat ekspertizlerini…”
TATE de olursa sanatın hot trick’ini yapacak
Anadol bundan evvel dünyanın en değerli çağdaş sanat müzelerinden biri sayılan New York’taki MOMA’da sergilenmişti.
Şimdi Guggenheim geliyor.
Modern sanatın Londra’daki ikinci yeri olan “Serpantine” de sergilendi. Bir numarası TATE’e de giderse, tam manasıyla “hot trick” yapacak.
Dünyanın en ünlü üç çağdaş sanat müzesine, Yapay Zekâ sanatının öncüsü olarak damgasını vuracak.
6 Mart’ta Bilboa’da açılış daveti var
Bunu öğrendikten sonra Anadol’la yazıştım.
Los Angeles’taymış.
Ancak 26 Şubat günü Portekiz’e Bilbao’ya gidiyormuş.
Orada Guggenhem Müzesi’nde yapıtını yerinde hazırlayacak.
Açılış 6 Mart günüymüş.
Orada olmayı çok isterdim.
Gehry’nin yaptığı binanın kendisi de bir sanat eseri
Guggenhem Bilboa’yı daha evvel gidip görmüştüm.
Brezilyalı sanatçı Ernesto Neto’nun çok hoş bir standı vardı.
Dünyaca ünlü mimar Frank Gerry’nin tasarladığı bir bina.
Binanın kendisi sanat yapıtı.
Yani içinde hiç bir eser olmasa bile bir çağdaş sanat yapıtı olarak gezebilirsiniz.
Refik Anadol’la Frank Gerry ilgisi hakkında da bilgi aldım.
Bu sergiyi Frank Gehry’e ithaf ediyormuş.
Onun nedenini de öğrendim.
Frank Gerry
Anadol bu yıl Los Angeles’teki birinci yapay zekâ müzesini açıyor
2025 Anadol için iki bakımdan çok değerli.
Biri Guggenheim’deki bu stant.
Öteki ise Los Angeles’ta açacağı “Dataland” projesi. Dünyanın birinci AI yani yapay zekâ sanat müzesi olacak.
Bu yılki iki büyük projesi de Frank Gehry’nin mimari vizyonuyla yakından bağlı.
Bilboa standını Frank Gehry’i ithaf etmiş
O nedenle Guggenheim Bilbao’da sergilenecek yapıtını Gehry’e ithaf ediyor.
Bir Türk sanatkarının yapay zekânın açtığı yeni bir sanat alanında dünyanın öncüsü olması ve ismini MOMA, Guggenheim üzere çağdaş sanatın global mabetleri ve Frank Gehry üzere dahi mimarlarla yan yana söylem edilmesi bana gurur veriyor.
Refik Anadol bu çapta bir stant ile MOMA ve Guggenheim tarihine geçen birinci Türk sanatkarı oldu.
Zaha Hadid’in tasarladığı sanat merkezinde bir diğer Türk sanatçı
Efsane mimarların tasarladığı efsane sanat binaları giderek değer kazanıyor. Bu türlü bir binada dev boyutlu stant açan bir diğer Türk sanatkarı da Ahmet Güneştekin.
Baku’da Frank Gehry kadar ünlü mimar Zaha Hadid’in tasarladığı Haydar Aliyev Kültür Merkezi’ndeki standı de bu bakımdan kıymetliydi.
TATE’teki stant için Şakir Paşa’yı ilgiyle izliyorum
Bu ortada global kültür mabetlerine damga vuran bir Türk sanatkarı da Fahrüninisa Zeyd.
Onun TATE Modern’de açılan retrospektif standını gezdiğimde çok etkilenmiştim. O nedenle onu da anlatan Şakir Paşa dizisini ilgiyle izliyorum.
Türk Soft Power’ının önlenemez yükselişi
Türkiye son vakitlerde iki özelliği ile konuşuluyordu.
Biri giderek otoriterleşen rejimi, eleştirilen yargısı, insan hakları ihlali ve fikir özgürlüklerinin gerilemesi ve bir de İHA teknolojisindeki başarısı ile…
Ama bilim insanlarımız ve muharrirlerimiz Nobel’de, kızlarımız voleybolda, engelli atletlerimiz her alanda, dizi sinemalarımız dünya pazarlarında ve artık en ileri teknolojinin en ileri sanat alanındaki sanatçımızla da ülke olarak ismimiz duyulmaya başladı.
Bununla gurur duyulmaz da ne yapılır.
Hayal ettiğimiz ülke bu değildi…
Ama hayal ettiğimiz Türkler bu atletlerimiz, bilim insanlarımız, sanatçılarımızdı.