Eşitlik İçin Bayan Platformu, Danıştay 10. Dairesi’nin İstanbul Kontratı kararının temyiz sürecinin devam ettiğine dikkat çekti, kendilerinin müracaatta kullandığı dilekçe örneğini paylaştı. Açıklamada, “Temyiz süreci, tüm davacılara karar bildirimi devam ettikçe sürecek. Şimdi temyize başvurmamış olan davacılar direkt, daha evvel temyize başvuran davacılar ise temyiz müddetleri bitmeden ek dilekçe sunmak suretiyle EŞİK web sitesine koyduğumuz temyiz dilekçesinden ve İstanbul Kontratı Bilgi Belgesi içerisinde yer alan Birleşmiş Milletler Uzman Görüşü üzere çok sayıda evraktan istedikleri üzere yararlanabilirler” denildi.
EŞİK yazılı açıklamasında, “20 Mart 2021 tarihinde Resmi Gazete’de yayınlanan, İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme kararının iptali için bayan örgütleri, barolar, meslek örgütleri, sendikalar, siyasi partiler ve gerçek bireyler tarafından 220’den fazla dava açılmış; 28 Nisan, 7, 14 ve 23 Haziran 2022 tarihlerinde bu davalardan bir kısmı için duruşmalar yapılmıştı. Danıştay 10. Dairesi 2’ye karşı 3 hâkimin oyu ile davaları reddetmiş, çekilme kararını “hukuka uygun” bulmuştu. EŞİK Platformu’nun daveti ile kimi belgelere 1000’in üzerinde bayan avukatın yetki evrakları sunulmuş; yüzlerce bayan ve hukukçunun katıldığı duruşmaların akabinde açıklanan ve çekilme karanın kendisi kadar hukuksuz olan bu kararın temyizi devam ediyor.” tabirini kullandı.
Açıklamada şunlar kaydedildi:
“5 Eylül’de sunulan ve kırk sayfayı aşan temyiz dilekçesinde çok sayıda milletlerarası insan hakları evrakına, akademik yayına, hukukçu görüşüne, emsal karara yer veriliyor ve duruşma talep ediliyor. Dilekçede, davalı Cumhurbaşkanı’nın dava konusu sürece yetkisi olmadığı, kararının gerekçesiz ve sebepsiz olduğu, sürecin emelinin belirli olmadığı, Cumhurbaşkanlığı’nın kararname çıkarma yetkisinin husus bakımından anayasal olarak sonlandırıldığı, dava konusu kararın Anayasa’ya alışılmamış olduğu farklı başlıklar halinde detaylı formda ele alınıyor. Cumhurbaşkanı’nın, konusu direkt doğruya temel insan hakları olan bir mukaveleden “herkesin insan haklarından ve temel hürriyetlerinden yararlanması idealinden ayrılmayacağına” dair ettiği yemine alışılmamış ve hukuk sistemimizi altüst edecek bir idari süreçle çıktığı belirtiliyor.
Temyiz süreci, tüm davacılara karar bildirisi devam ettikçe sürecek. Şimdi temyize başvurmamış olan davacılar direkt, daha evvel temyize başvuran davacılar ise temyiz mühletleri bitmeden ek dilekçe sunmak suretiyle EŞİK web sitesine koyduğumuz temyiz dilekçesinden ve İstanbul Kontratı Bilgi Belgesi içerisinde yer alan Birleşmiş Milletler Uzman Görüşü üzere çok sayıda evraktan istedikleri üzere yararlanabilirler. Tüm dokümanlara buradan erişilebilir.
“İstanbul Sözleşmesi’nden çıkış kararı Viyana Antlaşmalar Hukuku Sözleşmesi’ne aykırı”
EŞİK üyesi Av. Hülya Gülbahar tarafından hazırlanan temyiz dilekçesinde, İstanbul Sözleşmesi’nden çıkış kararının Viyana Andlaşmalar Hukuku Sözleşmesi’nin 62. unsuruna alışılmamış olduğu belirtilerek, “bir andlaşmadan çekilebilmek için, bir andlaşmanın akdedilmesi sırasında mevcut olan kaidelerde taraflarca öngörülmeyen temelli bir değişiklik meydana gelmesi ve taraf devletin taşıyamayacağı biçimde ağır bir külfete neden olan bu değişikliğin nedenlerinin objektif hukuksal kıstaslara dayanılarak ortaya konması” gerekliliğine vurgu yapılıyor. Kaldı ki, bu türlü bir temelli değişiklik kelam konusu olsa dahi, birinci tercih çekilme değil askıya alma olmalıdır. Zira insan hakları andlaşmaları devletlerin canları istediğinde, gerekçesiz çıkabileceği metinler değildir.
“Venedik Komitesi, parlamento iştiraki arıyor”
Venedik Komitesi Raporu’nun değerlendirildiği dilekçede, Komisyon’un “İnsan hakları kontratlarından çekilme, çoğunlukla, bireylerin korunması için asli garantilerin azalmasıyla ve/veya bu garantilerin izlenmesi ve uygulanmalarını güçlendirmesi için var olan yolların yahut kurumsal düzeneklerin yok olmasıyla sonuçlanır. Bu yüzden, bir mukaveleden çekilme, onun onaylanmasının zıddıdır ve tam da o sebeple, parlamento iştirakinde simetri sağlanmalıdır” tespitine dikkat çekiliyor.
Diğer ülkelerde yüksek yargı bu hususta ne diyor?
Birleşik Krallık ve Güney Afrika yüksek yargısının emsal kararlarına da yer veriliyor. Birleşik Krallık’ta, birinci kez, insan haklarını ve hukuk sistemini etkileyen bir çekilme kararını (Brexit) denetlemek durumunda kalan Birleşik Krallık Yüksek Mahkemesi, hukuk sistemini ve hakları etkilemesi halinde, çekilme kararının yürütmenin yetkisine terk edilemeyeceğine karar vermiştir. Güney Afrika Yüksek Mahkemesi, yürütmenin parlamentonun ön onayını almadan, Memleketler arası Ceza Mahkemesi Roma Statüsü’nden çekilme bildirimine dair kararında; Güney Afrika Anayasası’na nazaran bir memleketler arası mukavelenin lakin yasama organınca onaylandıktan sonra bağlayıcı hale geldiğini belirterek, tıpkı metodun çekilme için de geçerli olduğuna ve çekilme kararının, parlamento ön onayını gerektirdiğine karar vermiştir.
“Danıştay 10. Dairesi’nin kararını bağımsız ve tarafsız yargı şartlarında vermesi engellendi”
Davalar sürerken bağımsız ve tarafsız bir yargılama yapıldığına ait kuşku uyandıran ve hak arama özgürlüğünün ihlali manasına gelen çok sayıda olay yaşandı; davada birinci incelemeyi yapan heyetten 2 üye değiştirildi, davalar sürerken davalı sıfatını taşıyan Cumhurbaşkanı Danıştay’ı ziyaret etti. Adalet Bakanı Bekir Bozdağ hususla ilgili birden fazla açıklama yaptı. Bozdağ 22 Temmuz 2022 tarihli açıklamasında, “yargılama süreçleri devam eden hususlarda konuşmamak” gerektiğini söyledikten sonra; Danıştay’ın yürütmeyi durdurma talebini red kararını eleştirenleri mevzuyu “çarpıtmakla”, haksızlıkla, hukuk bilmemekle suçlayıp, davalı Cumhurbaşkanlığı’nın tüm savunma argümanlarını tekrar etti.
“Temyiz mercii üyelerinin vazife mühletini uzatan kanun Anayasa’ya aykırı”
Davalar sürerken, Danıştay’ın temyiz mercii olan İdari Dava Daireleri Kurulu’nun (DİDDK) yapısına müdahale edildi, DİDDK üyelerinin vazife müddeti, 31.12.2022’den 31.12.2026’ya dek uzatıldı. DİDDK’nın vazife müddetini uzatan Kanun’un, mahkemelerin bağımsızlığını düzenleyen unsur başta olmak üzere pek çok Anayasa unsuruna terslikten, itiraz yoluyla Anayasa Mahkemesi’ne gönderilmesi gerektiği tarafında talebimiz de dilekçede yer almaktadır.
“İç hukuk kâfi değil ve tesirli bir biçimde uygulanmıyor”
Sözleşme’den çıkma kararını “kendi maddelerimiz var” diyerek savunmaya çalışan politikler kamuoyunu yanıltmaya çalışmaktadır. İç hukukta yürürlükteki mevzuat kâfi değildir ve tesirli bir biçimde uygulanmamaktadır. Kontrat milletlerarası hukuk açısından şiddet konusunda en son yapılan düzenleme olduğu için getirdiği yeni kararlar nedeniyle milletlerarası hukukta da gibisi yoktur. Örneğin; Kontrat devletlerin şiddeti tedbire misyonuna vurgu yapmakta ve bu çerçevede eğitimden hukuk, sıhhat vb. tüm alanlara dair önleyici çalışmaların neler olacağına ait kurallar getirmektedir. Türkiye iç hukukunda bu çerçeveyi karşılayan düzenlemeler yoktur. Şiddeti önlemeyi amaçlayan6284 sayılı Yasa da eksiktir. Yasa’nın 2. hususunda bu eksiklik kabul edilerek, Yasa’da karar bulunmayan hallerde İstanbul Mukavelesi’nin uygulanacağı açıkça yazılmıştır. Ayrıyeten, İstanbul Mukavelesi’nin izlenmesi için, Mukavele ile oluşturulan kontrol sisteminin (GREVIO) Türkiye hukukunda ve devlet düzenekleri içinde muadili yoktur.
Kaldı ki, mevcut mevzuat tesirli formda uygulanmamaktadır. Cinskırım boyutlarına ulaşmış olan bayan cinayetleri ve azap boyutlarındaki şiddet olayları karşısında, infaz maddeleri, cinsiyetçi yargı pratikleri üzere prosedürlerle şiddet hataları ekseriyetle cezasız bırakılmaktadır. TCK 96 eziyet hususu çabucak hemen hiç uygulanmamaktadır. 6284 hakkında temelsiz argümanlar üretilmesine göz yumularak bayana karşı şiddet adeta teşvik edilmektedir.
Dilekçede belirtildiği ve duruşmalarda da tüm taraflarıyla ortaya konulduğu üzere; Cumhurbaşkanı, TBMM’ye ilişkin bir yetkiyi kullanmıştır. Cumhurbaşkanı’nın İstanbul Kontratı Kararı misyon gaspı olup, yok kararındadır. Anayasa’ya açıkça terstir ve siyasi bir karardır. Danıştay 10. Dairesi, İstanbul Kontratı ve bayanlar lehine görüş açıklayan tetkik hakimi, savcılar ve 5 kişilik heyetin iki üyesinin tüzel değerlendirmelerini dikkate almaksızın, Cumhurbaşkanı Kararı’nı iptal talebimizi çoğunluk oyu ile reddetti. Hukuk güvenliği için çaba etmeye, eşitlikten, özgürlükten, ömür biçimimizden ve haklarımızı garanti altına alan maddelerden vazgeçmemeye kararlıyız.
Eşitlik İçin Bayan Platformu’nun Temyiz dilekçesine ve ilgili tüm dokümanlar buradan ulaşabililirsiniz