Kardiyovasküler hastalıklar, koroner kalp hastalığı, serebrovasküler hastalık, romatizmal kalp hastalığı ve diğer durumları içeren kalp ve kan damarlarının bozukluğudur. Her yıl dünya çapında yaklaşık 17.5 milyon kişinin kardiyovasküler hastalıktan öldüğü ve 2030 yılına kadar bu sayının 23 milyona yükselebileceği tahmin edilmektedir. TÜİK Ölüm ve Ölüm Nedeni İstatistikleri 2019 verilerine göre, ölüm nedenleri arasında yüzde 36,8 ile dolaşım sistemi kaynaklı hastalıklar ilk sırada yer aldı. 2019 yılında Türkiye’de yaklaşık 157 bin kişi kardiyovasküler hastalıklar nedeniyle öldü. Önde gelen nedenler arasında ise kalp krizi ve felç vardı. 
Kalp hastalıkları hakkında birçok yanlış algı var ve bu algılar kimi zaman tedaviye engel olabiliyorlar. İşte kalp hastalıklarıyla ilgili doğru bilinen 10 yanlış: Yanlış: Gençlerin kalp hastalığı hakkında endişelenmesine gerek yok Kalp hastalığının 65 yaş üstü kişilerde daha sık görüldüğü doğrudur ancak kalp krizlerinin yüzde 4-10’u 45 yaş altı kişilerde görülmektedir. Ayrıca çocuk, ergen ve yetişkin olarak hayatımızı yaşama şeklimiz, yaşla birlikte kalp sağlığının temellerini atar. Gençlerde kardiyovasküler hastalıklar daha yaygın hale geliyor ve çünkü fazla kilolu olmak, az fiziksel aktivite, işlenimiş gıda tüketimi artıyor. Örneğin, trans ve doymuş yağlardan zengin bir diyet izlemek veya sigara içmek, yaşlandıkça kalp hastalığı riskini yavaş yavaş artırır. Bununla birlikte, günümüzün yaşam tarzı değişiklikleri, sonraki yaşamda sağlıksız bir kalp için zemin hazırlıyor. Yanlış 2: Kalp hastalığı olanlar egzersizden kaçınmalıdır Egzersiz, kalp kasını güçlendirmeye ve vücuttaki kan akışını iyileştirmeye yardımcı olur. Ağustos 2020’de Avrupa Kardiyoloji Derneği, kardiyovasküler hastalığı olan hastalarda egzersizle ilgili kılavuzlar yayınlamıştır. Kılavuzların oluşturulmasında yer alan uzmanlar, durumu şöyle açıklıyor: Egzersizin kalp yetmezliğine veya kalp krizine neden olma riski son derece küçüktür. Ancak tamamen hareketsiz olanlar ve ileri düzeyde kalp hastalığı olanlar spor yapmadan önce doktorlarına danışmalıdır. Yanlış 3: Kolesterol düşürücü ilaçlar alan insanlar ne isterlerse yiyebilirler Statinler gibi bazı ilaçlar kan kolesterol seviyelerini düşürür. Ancak bu, statin alan bir kişinin doymuş yağ içeren gıdaları tüketebileceği anlamına gelmez. Kolesterol ya yediğiniz besinlerle tüketilir ya da karaciğerde üretilir. Statinler, karaciğerde kolesterol üretimi için gerekli olan bir enzimi bloke ederek toplam kan kolesterol seviyelerini düşürür. Ancak bu, alınan kolesterolün hala kan dolaşımına girebileceği anlamına gelir. Kısacası, statinlerin kullanımında dahi sağlıksız beslenme kolesterolün yükselmesinin yanında obezite, hipertansiyon ve diyabet gibi kalp hastalığı için diğer bağımsız risk faktörlerinin riskini artıracaktır. Yanlış 4: Ailenizde kalp hastalığı varsa bunu durdurmak için yapabileceğiniz hiçbir şey yok Yakın aile üyelerinde kalp hastalığı varsa bu riskinizin arttığı anlamına gelebilir. Bununla birlikte, genetik yatkınlığı olan insanlar için bile riski azaltmanın birçok yolu vardır. Bunlara sağlıklı beslenme, sigarayı bırakma, tansiyon kontrolü ve düzenli egzersiz dahildir. Ayrıca ailede kalp hastalığı varsa bunun genetik yatkınlığın bir işareti olmayabileceğini de belirtmekte fayda var. Aileler, her ikisi de kalp hastalığı riskini etkileyebilecek diyet ve egzersiz alışkanlıkları gibi yaşam tarzı faktörlerini paylaşma eğilimindedir. Yanlış 5: Vitaminler kalp hastalıklarını önleyebilir Önerilen dozlarda alınan çoğu vitaminin kalp sağlığı için kötü olma olasılığı düşük olsa da, herhangi bir vitamin takviyesi almanın kalp hastalığı riskini azaltabileceğine dair bir kanıt yoktur. Ve kesinlikle sağlıklı bir diyet ve düzenli egzersizin yerini alamazlar. Örneğin, birçok inceleme ve analiz, multivitamin ve mineral takviyeleri ile koroner kalp hastalığı ve felç dahil olmak üzere bir dizi kardiyovasküler sonuç arasında bir ilişki aradı. 2018’de yayınlanan analiz, 2 milyon katılımcı da dahil olmak üzere mevcut 18 çalışmadan veri aldı. Yazarlar, multivitaminler ve minerallerle takviyenin genel nüfusta kardiyovasküler sonuçları iyileştirmediği sonucuna varmıştır. Beslenme söz konusu olduğunda kestirme yollar yoktur, takviyeler sağlıklı gıdaların yerini tutmaz. Bir sağlık uzmanı başka nedenlerle vitamin veya mineral takviyesi reçete edebilir, ancak kardiyovasküler hastalıkları önlemek için multivitamin alımı genellikle önerilmez. Yanlış 6: Yıllardır sigara içiyorsanız, şimdi bırakmanın bir anlamı yok Başka bir yaygın efsane. Sigara içmek kalp hastalığının önemli bir nedenidir. Kişi sigarayı bıraktığı andan itibaren sağlık yararları başlar. Kaç yaşında olursanız olun veya ne kadar süre sigara sigara içerseniz için, herhangi bir zamanda sigarayı bırakmak sağlığınızı iyileştirir. Bıraktığınızda hayatınıza yıllar ekleme, daha kolay nefes alma, daha fazla enerjiye sahip olma ve paradan tasarruf etme şansınız çok yüksektir. Ayrıca kalp krizi ve felç riskinizi azaltacağınızı ve daha iyi kan dolaşımına sahip olacağınızı unutmayın. Yanlış 7: Kalp hastalığı erkekleri daha sık etkiler Bu büyük bir efsane çünkü kalp hastalığı hem erkeklerde hem de kadınlarda önde gelen ölüm nedenidir. Sadece erkeklerin kalp hastalığından etkilendiği yaygın bir yanılgıdır. Erkeklerin kadınlardan daha erken yaşta kardiyovasküler hastalık geliştirdiği ve koroner kalp hastalığı riskinin daha yüksek olduğu doğrudur. Ancak, kadınların da felç geçirme riski oldukça yüksektir. Çalışmalar, kadınlarda kardiyovasküler hastalık görülme oranının genellikle erkeklerden daha düşük olmasına rağmen, kadınlarda ölüm oranının daha yüksek olduğunu ve kardiyovasküler olaylardan sonra daha kötü bir iyileşme süreci geçirdiklerini gösteriyor. Yanlış 8: Kalp yetmezliği ve kalp krizi aynı şeydir Kalp krizi ve kalp yetmezliği aynı şey değildir. Kalp krizi bir dolaşım sorunudur. Bu, kanı kalp kasına taşıyan koroner arter tıkandığında meydana gelir. Kalp yetmezliği, kalbin vücuda verimli bir şekilde kan pompalamayı bıraktığı bir sorundur. Kalp yetmezliğine genellikle kalp krizi neden olur. Bununla birlikte, her iki durum da acil tıbbi müdahale gerektirir. Yanlış 9: Kalp krizi sırasında öksürmek hayatınızı kurtarabilir Bazı kaynaklara göre, kalp krizi sırasında güçlü bir öksürük hayatı kurtarabilir ancak bu en büyük efsanelerden biridir. Bu, 40 yıldan daha uzun bir süre önce yayınlanmış ve hastane arteriyografisi sırasında kalp krizi geçiren ve her 1-3 saniyede bir öksüren hastaların ek 39 saniye boyunca bilinçli kaldıklarını gösteren bilimsel bir makalenin çevrimiçi ortamda çarpıtılmasıdır. Tıbbi prosedürlerin neden olmadığı kalp krizleri için toplumda bu tekniğin işe yaradığına dair bir kanıt yoktur. Sizin veya bir başkasının kalp krizi geçirdiğini düşündüğünüzde mutlak öncelik, acil servisleri aramaktır. Bu şekilde sağlık görevlileri durumu değerlendirip yardım edebilir ve en kısa sürede hastaneye ulaşabilirsiniz. Yanlış 10: Kalp hastalığı olanlar tüm yağlardan uzak durmalı Kardiyovasküler hastalığı olan kişiler tereyağı, bisküvi, pastırma ve sosis gibi gıdalarda bulunan doymuş yağları ve hazır gıdalarda bulunan kısmen hidrojene ve trans yağları kesinlikle azaltmalıdır. Ancak doymamış yağlar fayda sağlayabilir. Örneğin çoklu doymamış bir yağ olan omega 3’ün kalp sağlığını koruyabileceğine dair kanıtlar vardır. Amerikan Kalp Derneği, tüm yetişkinlerin haftada en az iki kez yağlı balık yemesini önermektedir. Balık iyi bir protein kaynağıdır ve doymuş yağ oranı düşüktür. Balık, özellikle uskumru, alabalık, sardalya, ton balığı ve somon gibi yağlı türler kalp dostu olduğu gösterilen iki tür omega 3 yağ asidinden önemli miktarda sağlar (eikosapentaenoik asit ve dokosaheksaenoik asit). Ayrıca bitki kaynaklı omega 3 yağ asitleri de tüketilebilir. Ceviz ve keten tohumu yağı da iyi miktarda omega 3 içerir.
Kalp hastalıkları hakkında birçok yanlış algı var ve bu algılar kimi zaman tedaviye engel olabiliyorlar. İşte kalp hastalıklarıyla ilgili doğru bilinen 10 yanlış: Yanlış: Gençlerin kalp hastalığı hakkında endişelenmesine gerek yok Kalp hastalığının 65 yaş üstü kişilerde daha sık görüldüğü doğrudur ancak kalp krizlerinin yüzde 4-10’u 45 yaş altı kişilerde görülmektedir. Ayrıca çocuk, ergen ve yetişkin olarak hayatımızı yaşama şeklimiz, yaşla birlikte kalp sağlığının temellerini atar. Gençlerde kardiyovasküler hastalıklar daha yaygın hale geliyor ve çünkü fazla kilolu olmak, az fiziksel aktivite, işlenimiş gıda tüketimi artıyor. Örneğin, trans ve doymuş yağlardan zengin bir diyet izlemek veya sigara içmek, yaşlandıkça kalp hastalığı riskini yavaş yavaş artırır. Bununla birlikte, günümüzün yaşam tarzı değişiklikleri, sonraki yaşamda sağlıksız bir kalp için zemin hazırlıyor. Yanlış 2: Kalp hastalığı olanlar egzersizden kaçınmalıdır Egzersiz, kalp kasını güçlendirmeye ve vücuttaki kan akışını iyileştirmeye yardımcı olur. Ağustos 2020’de Avrupa Kardiyoloji Derneği, kardiyovasküler hastalığı olan hastalarda egzersizle ilgili kılavuzlar yayınlamıştır. Kılavuzların oluşturulmasında yer alan uzmanlar, durumu şöyle açıklıyor: Egzersizin kalp yetmezliğine veya kalp krizine neden olma riski son derece küçüktür. Ancak tamamen hareketsiz olanlar ve ileri düzeyde kalp hastalığı olanlar spor yapmadan önce doktorlarına danışmalıdır. Yanlış 3: Kolesterol düşürücü ilaçlar alan insanlar ne isterlerse yiyebilirler Statinler gibi bazı ilaçlar kan kolesterol seviyelerini düşürür. Ancak bu, statin alan bir kişinin doymuş yağ içeren gıdaları tüketebileceği anlamına gelmez. Kolesterol ya yediğiniz besinlerle tüketilir ya da karaciğerde üretilir. Statinler, karaciğerde kolesterol üretimi için gerekli olan bir enzimi bloke ederek toplam kan kolesterol seviyelerini düşürür. Ancak bu, alınan kolesterolün hala kan dolaşımına girebileceği anlamına gelir. Kısacası, statinlerin kullanımında dahi sağlıksız beslenme kolesterolün yükselmesinin yanında obezite, hipertansiyon ve diyabet gibi kalp hastalığı için diğer bağımsız risk faktörlerinin riskini artıracaktır. Yanlış 4: Ailenizde kalp hastalığı varsa bunu durdurmak için yapabileceğiniz hiçbir şey yok Yakın aile üyelerinde kalp hastalığı varsa bu riskinizin arttığı anlamına gelebilir. Bununla birlikte, genetik yatkınlığı olan insanlar için bile riski azaltmanın birçok yolu vardır. Bunlara sağlıklı beslenme, sigarayı bırakma, tansiyon kontrolü ve düzenli egzersiz dahildir. Ayrıca ailede kalp hastalığı varsa bunun genetik yatkınlığın bir işareti olmayabileceğini de belirtmekte fayda var. Aileler, her ikisi de kalp hastalığı riskini etkileyebilecek diyet ve egzersiz alışkanlıkları gibi yaşam tarzı faktörlerini paylaşma eğilimindedir. Yanlış 5: Vitaminler kalp hastalıklarını önleyebilir Önerilen dozlarda alınan çoğu vitaminin kalp sağlığı için kötü olma olasılığı düşük olsa da, herhangi bir vitamin takviyesi almanın kalp hastalığı riskini azaltabileceğine dair bir kanıt yoktur. Ve kesinlikle sağlıklı bir diyet ve düzenli egzersizin yerini alamazlar. Örneğin, birçok inceleme ve analiz, multivitamin ve mineral takviyeleri ile koroner kalp hastalığı ve felç dahil olmak üzere bir dizi kardiyovasküler sonuç arasında bir ilişki aradı. 2018’de yayınlanan analiz, 2 milyon katılımcı da dahil olmak üzere mevcut 18 çalışmadan veri aldı. Yazarlar, multivitaminler ve minerallerle takviyenin genel nüfusta kardiyovasküler sonuçları iyileştirmediği sonucuna varmıştır. Beslenme söz konusu olduğunda kestirme yollar yoktur, takviyeler sağlıklı gıdaların yerini tutmaz. Bir sağlık uzmanı başka nedenlerle vitamin veya mineral takviyesi reçete edebilir, ancak kardiyovasküler hastalıkları önlemek için multivitamin alımı genellikle önerilmez. Yanlış 6: Yıllardır sigara içiyorsanız, şimdi bırakmanın bir anlamı yok Başka bir yaygın efsane. Sigara içmek kalp hastalığının önemli bir nedenidir. Kişi sigarayı bıraktığı andan itibaren sağlık yararları başlar. Kaç yaşında olursanız olun veya ne kadar süre sigara sigara içerseniz için, herhangi bir zamanda sigarayı bırakmak sağlığınızı iyileştirir. Bıraktığınızda hayatınıza yıllar ekleme, daha kolay nefes alma, daha fazla enerjiye sahip olma ve paradan tasarruf etme şansınız çok yüksektir. Ayrıca kalp krizi ve felç riskinizi azaltacağınızı ve daha iyi kan dolaşımına sahip olacağınızı unutmayın. Yanlış 7: Kalp hastalığı erkekleri daha sık etkiler Bu büyük bir efsane çünkü kalp hastalığı hem erkeklerde hem de kadınlarda önde gelen ölüm nedenidir. Sadece erkeklerin kalp hastalığından etkilendiği yaygın bir yanılgıdır. Erkeklerin kadınlardan daha erken yaşta kardiyovasküler hastalık geliştirdiği ve koroner kalp hastalığı riskinin daha yüksek olduğu doğrudur. Ancak, kadınların da felç geçirme riski oldukça yüksektir. Çalışmalar, kadınlarda kardiyovasküler hastalık görülme oranının genellikle erkeklerden daha düşük olmasına rağmen, kadınlarda ölüm oranının daha yüksek olduğunu ve kardiyovasküler olaylardan sonra daha kötü bir iyileşme süreci geçirdiklerini gösteriyor. Yanlış 8: Kalp yetmezliği ve kalp krizi aynı şeydir Kalp krizi ve kalp yetmezliği aynı şey değildir. Kalp krizi bir dolaşım sorunudur. Bu, kanı kalp kasına taşıyan koroner arter tıkandığında meydana gelir. Kalp yetmezliği, kalbin vücuda verimli bir şekilde kan pompalamayı bıraktığı bir sorundur. Kalp yetmezliğine genellikle kalp krizi neden olur. Bununla birlikte, her iki durum da acil tıbbi müdahale gerektirir. Yanlış 9: Kalp krizi sırasında öksürmek hayatınızı kurtarabilir Bazı kaynaklara göre, kalp krizi sırasında güçlü bir öksürük hayatı kurtarabilir ancak bu en büyük efsanelerden biridir. Bu, 40 yıldan daha uzun bir süre önce yayınlanmış ve hastane arteriyografisi sırasında kalp krizi geçiren ve her 1-3 saniyede bir öksüren hastaların ek 39 saniye boyunca bilinçli kaldıklarını gösteren bilimsel bir makalenin çevrimiçi ortamda çarpıtılmasıdır. Tıbbi prosedürlerin neden olmadığı kalp krizleri için toplumda bu tekniğin işe yaradığına dair bir kanıt yoktur. Sizin veya bir başkasının kalp krizi geçirdiğini düşündüğünüzde mutlak öncelik, acil servisleri aramaktır. Bu şekilde sağlık görevlileri durumu değerlendirip yardım edebilir ve en kısa sürede hastaneye ulaşabilirsiniz. Yanlış 10: Kalp hastalığı olanlar tüm yağlardan uzak durmalı Kardiyovasküler hastalığı olan kişiler tereyağı, bisküvi, pastırma ve sosis gibi gıdalarda bulunan doymuş yağları ve hazır gıdalarda bulunan kısmen hidrojene ve trans yağları kesinlikle azaltmalıdır. Ancak doymamış yağlar fayda sağlayabilir. Örneğin çoklu doymamış bir yağ olan omega 3’ün kalp sağlığını koruyabileceğine dair kanıtlar vardır. Amerikan Kalp Derneği, tüm yetişkinlerin haftada en az iki kez yağlı balık yemesini önermektedir. Balık iyi bir protein kaynağıdır ve doymuş yağ oranı düşüktür. Balık, özellikle uskumru, alabalık, sardalya, ton balığı ve somon gibi yağlı türler kalp dostu olduğu gösterilen iki tür omega 3 yağ asidinden önemli miktarda sağlar (eikosapentaenoik asit ve dokosaheksaenoik asit). Ayrıca bitki kaynaklı omega 3 yağ asitleri de tüketilebilir. Ceviz ve keten tohumu yağı da iyi miktarda omega 3 içerir.