Ozan Ömer Kadüker – Milliyet, özel ihtiyacı olmayan çocuklara rapor çıkartıp eğitim veriyormuş üzere gösteren rehabilitasyon merkezlerinin yaptığı vurgunu manşetine taşımıştı. Düzmece raporlarla devletten her ay milyonlarca lira alan dolandırıcıların, çocukların ailelerini tehdit etmesi gündem oldu. Mevzuyla ilgili soruşturmalar ve tartışmalar sürerken yeni argümanlar da gelmeye devam ediyor. Araştırdıkça, büyük bir kesime dönüşen sistemin tek kaybedeninin çocuklar olduğu görülüyor.
Herkes kazanıyor
Çünkü rehabilitasyon merkezleri devletten para, aileler ise merkezden para, erzak yardımları alıyor, çocuk üzerinden yarar sağlıyor. Birtakım öğretmenler ve okul müdürleri de yönlendirdikleri her çocuk için merkezden komite kazanıyor. Hatta adeta merkezin çalışanı üzere olan müdürler, öğretmenler bile var. Hiçbir gereksinimi olmamasına karşın rapor verilerek ‘özel gereksinimli’ gösterilen çocuklar ise işe girişten evlenmeye hayatları boyunca bu raporun getirdiği zorlukları yaşıyor.
Hayat uzunluğu sorun
Türkiye’nin farklı vilayetlerindeki veliler, okul müdürleri, Rehberlik Araştırma Merkezi (RAM) yöneticileriyle görüştük. Bir RAM müdürü, “Çocuğun ciddi bir sorunu yok lakin rapor çıkarmışlar. Artık de pişman olmuşlar. Bize gelip ‘Çocuğumun geleceği kararmasın, raporumuzu iptal edin’ diye ağlıyorlar” dedi. Bir öteki müdür ise sınırsız bir biçimde ve arkası gerisine rapor alıncaya kadar müracaatlar yapıldığını, veliden çok özel merkezin vazifelilerinin sürecin tamamına müdahale etmeye çalıştığını ve ailelerin hiç hakim olmadığını aktardı.
Ailelerin pişmanlığı
Veli Z.T, 2 çocuğunun özel eğitime gittiğini belirterek, “Hastanede bir veliyle tanıştım. Adam ağlıyordu, kızı raporlu olduğu için nikahta sorun çıkmış. Bunu görünce çabucak raporu iptal ettirmek için merkeze gittim. Çocuklarım özürlü görünüyor. Bana çocukların bu halde damgalanacağı söylenmemişti. Ben bu merkezi fiyatsız eğitim verilen yerler sanıyordum” dedi. Veli Mehmet D. ise “Zamanında çocuğun eğitiminde dayanak olsun diye rapor çıkardık. Merkez bize bu rapor vadeli, eğitimden sonra bitecek dedi. Lakin gördük ki hayatı boyunca önüne çıkıyor. Raporu iptal ettirmek için uğraşıyoruz ancak hekimler riske girmemek için etmiyor. Bir arkadaşım bu rapor nedeniyle ehliyet alamıyor” diye konuştu. Mağdur olduklarını belirten aileler ve çocuklar, birçok internet sitesinde de tahlil arıyor. O yorumlardan kimileri şöyle:
– Okul rehberlik özel eğitim merkezine göndermişti. Bu kurum da benim adıma zihinsel ruhsal davranış bozukluğu raporu çıkarmış. 26 yaşındayım ve yeni öğrendik. Şu an her yerde engelli olarak görünüyorum.
– Raporlar yüzünden 18 yaşına gelindiğinde ehliyet verilmiyor. Bunun nedeni, sicil üzere işleyen engelli raporlarının ailelere gereğince bilgi verilmemesi.
USULSÜZLÜKLER ÇOK
Rehabilitasyon merkezlerinde birçok usulsüzlüğün yaşandığına dikkat çeken ve bu çocukların önemli meseleler yaşadığını aktaran eğitimciler ise şunları söyledi:
‘Ortak çalışıyorlar’
– Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim üyesi Doç. Dr. Yusuf Kızıltaş: Okullarda müdürler prosedür gereği muhtaçlığı olan öğrencileri RAM’a yönlendiriyor. Bu bilgilerden, öğrenci isimlerinden belirli rehabilitasyon merkezleri haberdar oluyor. Bu listeye okul müdürleri vasıtasıyla yahut RAM’dan ulaşıyorlar. Dayanak eğitim odasında birtakım öğretmenler eğitim vermiş üzere gösterip para alıyor. Bu işin bir öbür tarafı ise kimi okul müdürleri, öğretmenler hatta RAM müdürleri rehabilitasyon merkezleriyle mutabakatlı olarak çalışması. Hatta kardeşi, akrabaları ismine merkez açtıranlar var. Sonra da rapor çıkarmayı kolaylaştırıyorlar. Bilhassa lisan kaynaklı sıkıntılarda aileleri kandırıyorlar. Doğu ve Güneydoğu’da çocuk Türkçeyi yeterli konuşamadığı için rapor çıkarıyorlar, bunun için rapora gerekmiyor.
‘Her ay 60 bin TL ödeyen var’
– Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Özel Eğitim Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Özcan Karaaslan: Rehabilitasyon merkezlerinin eliyle çok kolay biçimde randevu alma ve yanlış uygulamalardan ötürü davalar oldu. Mahkemeye yansımış bir diğer mevzu ise çocuklara peş peşe birer gün yahut birer hafta ortayla zekâ testlerinin uygulanmış olması. Zeka testlerinin kısa aralıklarla uygulanması tercih edilen bir durum değildir. Ayrıyeten kimi tabiplerin tıbbi uygulamalar dışındaki eğitimle ilgili yüksek fiyatlı özel merkezlere yönlendirmelerden rant sağlayıp sağlamadıkları araştırılmalı. Örneğin eğitim için her ay 60.000 TL para ödeyen, hatta konutunu yahut otomobilini satıp eğitim için harcayan aileler var.
500 bin çocuk var
Milli Eğitim Bakanlığı verilerine göre 3277 özel eğitim ve rehabilitasyon merkezi bulunuyor. 500 bini aşkın özel eğitime muhtaçlık duyan birey için 8 saat ferdi ve 4 saat küme eğitimi karşılığında merkezlerine ödenecek fiyat 6 bin 6 TL. Aylık 2 milyar 800 milyon TL olmak üzere bu yıl için yaklaşık 35 milyar TL ödeme yapılması öngörülüyor.
Evlenirken bile sorun
Raporun iptali için birçok ailenin uğraştığını aktaran Avukat Enes Sencer şunları dedi:
“Raporu olanlar en kolay işe başlarken bile sorun yaşıyorlar. İşe girişte mülakat üzere bir süreç varsa direkt engelleniyor. Örneğin bir müvekkilimiz gardiyan olmak istiyordu lakin mülakatta daha evvel alınan raporu var diye elendi. Bir kuyumcu silah ruhsatı almak istiyor, alamıyor. Taksicilik yapan bir ailenin çocuğu bu rapor nedeniyle ehliyet alamıyor. Evlenmek için istenilen gerekli evraklar verilmiyor. Bu durum nedeniyle daha evlilik başlamadan başka tarafta kuşku oluşuyor. Bu raporların iptali için 1 yıl uğraşılabiliyor. Lakin bu 1 yıl hayatı önemli manada etkiliyor.”