Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF), Maraş sarsıntılarının ardından Türkiye’de basına yönelik ataklara ve internet kısıtlamasına ait bir açıklama yayınladı. RSF, Türk yetkililere basına uygulanan baskılara ve ‘kabul edilemez müdahalelere’ son verme, bilgiye erişim hakkına hürmet duyma daveti yaptı. Gazetecileri Muhafaza Komitesi (CPJ) de zelzele haberi yapan gazetecilere müdahale edilmemesi gerektiğini kaydetti.
‘GAZETECİLERİN İŞ YAPMASI ENGELLENİYOR’
VOA Türkçe’nin aktardığına nazaran RSF’in internet sitesinde yer alan açıklamada, Türkiye’de büyük yıkıma neden olan iki büyük zelzeleden sonra yetkililerin, bölgedeki durumu aktarmaya çalışan gazetecilerin işini engellemek için arka arda farklı yollara başvurduğu hatırlatıldı. RSF, 6 Şubat’ta meydana gelen sarsıntılardan bu yana saldırganlık, tutuklama, aleyhte dava açma, Twitter’a erişimi engelleme, online hücum üzere, basına yönelik çeşitli müdahaleleri kayıt altına aldı.
‘SALDIRILAR DERHAL SONLANDIRILMALI’
Gazetecilerin, ‘devleti ya da emniyet güçlerini aşağılama’ gerekçesiyle maksat alındığı, sarsıntı felaketinin yansıtılma biçimi ve idaresinin denetim altına alınması teşebbüslerinin giderek daha gözle görünür olmaya başladığı kaydedildi. Açıklamada görüşlerine yer verilen RSF Türkiye Temsilcisi Erol Önderoğlu, “Türk yetkililer Türkiye’nin yaşadığı trajediyi basın özgürlüğünü daha da engellemek için kullanmamalı. Kısıtlamaların yaygınlaştırılması, akınlar, tutuklamalar ya da gazetecilere yönelik tehditler tasa verici ve derhal sonlandırılmalı. Sarsıntı olan kentlere gönderilen gazeteciler yalnızca işlerini yapıyor. Bu müthiş koşullar altında bilgi, herkes için her zamankinden daha gerekli” sözlerini kullandı.
RSF, yalnızca 8 Şubat’ta üç gazetecinin uydurma savlarla tutuklandığını kayıt altına aldı. Kürt haber ajansı Mezopotamya’dan Mahmut Altındaş, muhabirlerinin tamamı bayanlardan oluşan JinNews haber ajansından Sema Çağlak Urfa’nın Birecik ilçesinde, turkuaz basın kartı sahibi olmadıkları gerekçesiyle tutuklandı. Mezopotamya muhabiri Mehmet Güleş de Diyarbakır’da ”nefreti körüklediği” gerekçesiyle bir yardım gönüllüsüyle bir arada tutuklandı, daha sonra isimli denetim kuralıyla özgür bırakıldı.
‘POLİS MÜDAHALESİ, OHAL İLANININ AKABİNDE SERTLEŞTİ’
RSF ayrıyeten güvenlik güçlerinin tehdit ve hücumlarına ait görgü tanıklıklarını da kayıt altına aldı. Halk TV muhabiri Ferit Demir, 8 Şubat’ta Malatya’da AFAD’ın çalışmalarını izlediği sırada bir polis memuru tarafından tekmelendi. Yeniden 8 Şubat’ta gazeteci İrem Afşin, Urfa’da polis tarafından tehdit edildi. Afşin, polisin kendisine, “Devletimize zeval getirecek rastgele bir şey bu yayında söylenirse ben bu yayını keserim, sizi de buradan atarım. Sana da gerekeni yaparım” diyerek tehdit ettiğini söyledi. Afşin’e nazaran polis muamelesi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 7 Şubat’ta sarsıntıdan etkilenen 10 vilayette 3 aylığına OHAL ilan etmesi üzerine daha da sertleşti.
Aynı süreçte yabancı basına yönelik kısıtlamalar da arttırıldı. Cumhurbaşkanlığı Bağlantı Başkanlığı zelzele bölgesinden yayın yapmak ve zelzeleden etkilenenlere ulaşmak isteyen yabancı basın mensuplarına akreditasyon süreci uyguluyor. Haftalık yayınlanan Fransız haber mecmuası Le Point’tan muhabir Guillaume Perrier’nin 8 Şubat’ta Türkiye’ye girişine müsaade verilmedi. Perrier, çalışmalarının ‘ulusal güvenlik tehdidi’ oluşturduğu gerekçesiyle 2022 yılı Kasım ayından bu yana Türkiye’ye girişinin yasaklanmış olduğunu öğrendi.
RSF, online data akışının da kısıtlama altına alındığına dikkat çekti. RSF’te nazaran ‘ana internet sağlayıcılara’ filtre uygulanması, ‘kamuoyunun yıkıcı sarsıntılardan sonra internet hizmetine gereksinimi olduğu’ süreçte geldi. Zelzele bölgelerinde faaliyet gösteren gazetecilerin Twitter’ı ağır olarak kullandığı ve yardım davetlerinin organize edildiği bu periyotta Twitter’a erişim mahzuru, toplumsal ağlarda sert yansılara yol açmıştı.
‘TÜM SORUŞTURMALAR KAPATILSIN’
Gazetecileri Müdafaa Komitesi (CPJ) de yaptığı açıklamada, Türk yetkililere gazetecilerin sarsıntıdan etkilenen bölgede serbestçe ve inanç içinde haber yapabilmelerini sağlamaları ve basın mensuplarına yönelik tüm soruşturmaları kapatmaları için davette bulundu. İlgili haberlere ve CPJ’e konuşan gazetecilerin sözlerine nazaran, 6 Şubat günü Türkiye’nin güneyini ve Suriye’nin kuzeyindeki birtakım bölgeleri etkileyen 7,8 şiddetindeki zelzelenin akabinde Türkiye’de yetkililer en az dört gazeteciyi gözaltına aldı. İki muhabir ve bir yorumcu hakkında soruşturma açıldı ve en az altı başka basın mensubu engellendi yahut taciz edildi.
CPJ’in New York’ta bulunan Avrupa ve Orta Asya Program Koordinatörü Gulnoza Said, şu tabirleri kullandı: “Türk yetkililer kısa müddet evvel ülkenin güneyini vuran bu müthiş sarsıntısı haberleştiren gazetecilere müdahale etmemeliler ve gazetecilerin Türkiye’yi ve dünyayı bu felaketin büyüklüğüne dair bilgilendirmelerine müsaade vermeliler. Yetkililer basın mensuplarına yönelik tüm soruşturmaları sona erdirmeli, muhabirlerin serbestçe çalışabilmelerine müsaade vermeli ve gazetecilerin taciz edilmekten çekinmeden işlerini yapabilmelerini sağlamalılar.” (DIŞ HABERLER)