Kiralık mesken piyasasında sular durulmuyor. Fahiş artırım talepleri, konutu yüksek fiyatla diğerine kiralamak için yapılan tahliye baskıları hâlâ sürerken, son periyotta kiraların tahsil edilememesi sorunu da artmaya başladı.
Hürriyet’ten Gülistan Alagöz’ün haberine nazaran birçok konut sahibi talebi fırsata çevirip yüksek fiyatlarla kiralama yapsa da, sonrasında nizamlı ödeme alamamaktan kaygılı. İşte bu nedenle çok sayıda mülk sahibi artık yıllık peşin kira istiyor. Geçmiş yıllarda yabancı vatandaşlar için olan bu uygulama artık herkes için geçerli. Konut sahiplerinin bu yolla kira gelirini garanti altına aldığını belirten emlak danışmanları “Mülk sahibi fiyatların ne kadar arttığını biliyor, tertipli ödeme alamama riskini görüyor. O nedenle yıllık ödeme almadan konutu vermiyor” dedi.
‘YOKSA KONUTU VERMEM’
İstanbul Ispartakule bölgesinde faaliyet gösteren Emlak Danışmanı, yabancılarla başlayan peşin kira talebinin nasıl genele yayıldığını şöyle anlattı: “Eskiden yabancı vatandaşlardan ödeme yapmadan sarfiyat telaş ile yıllık kira istenirdi. Yabancı sayısı arttıkça bu uygulama arttı ve bugün yerli yabancı ayrımı kalmadı. Artık bize mesken sahipleri ‘kim gelirse gelsin peşin almadan konutu vermem’ diyor. Neden dediğimizde ise ‘Kiracı ile uğraşamam’ karşılığını alıyoruz. Tertipli ödeme alamamaktan çekiniyorlar. Kiralar son 1 yılda o denli süratli arttı ki şu an yıllık kira önemli bir fiyat. Evvelden 2 bin lira olan mesken için toplu ödeme çok mana tabir etmiyordu. Artık o mesken 8 bin lira olunca toplu para almak daha cazip hale geldi. Lakin konut bakmaya gelen vatandaşlar bu sayısı karşılayamıyor. Yüklü olarak yeniden yabancı tamam diyerek kiralıyor.”
ÖDEMEZ ENDİŞESİ
Halkalı bölgesindeki öteki bir emlak uzmanı ise mesken sahipleri ve kiracı ortasında yaşanan uyuşmazlıklara dikkat çekerek şunları söyledi: “Bugün piyasada ‘kiracı tertipli ödeme yapmaz’ korkusu var. Bu nedenle 6 aylık ya da yıllık peşin istiyorlar. Kira geliri ile geçinen ya da kredi ödemesi olan mesken sahibi sistemli ödeme alamamaktan tasa ediyor. Lüks sitelerde de, mahalle ortasında 30-40 yaşında apartmanlarda da peşin talep ediliyor. Evvelce genel uygulama 1 ya da 2 kira depozitoydu. Artık 3 depozito altında isteyen yok.” İstanbul Bahçeşehir’deki bir öbür bölüm temsilcisi ise, “Geçmişte makûs deneyim yaşayan konut sahipleri bu yolu seçiyor. Bunu tedbir olarak görüyorlar” dedi.
EMLAKÇI DA ÖNERİYOR
Kadıköy Fikirtepe’deki emlak danışmanı ise kimi vakit mesken sahiplerine kendilerinin bu teklifle gittiğini söyledi ve şu bilgileri paylaştı: “Evini kiraya vermek isteyenlere bizler ‘yıllık verelim’ diyoruz. Kiralık mesken bakmaya gelene de evvel yıllık seçeneğini sunuyoruz. Zira geçmişte çok berbat örnekler yaşadık. Kira, aidat ödemeyenler, meskeni harabe halde bırakanlar oldu. Bu halde mal sahibini korumuş oluyoruz. Gelir düzeyi yeterli olan vatandaş kabul ediyor. Lakin çoğunluk duruma reaksiyon gösteriyor.”
YÜZDE 25 ARTIRIM SONUNA KARŞIN TALEP DAHA FAZLA
Ülke genelinde ortalama kira artışı son 1 yılda yüzde 150’yi aştı. Kimi vilayetlerde bu oran çok daha fazla. Yeni mesken arayan bütçesine uygun konut bulamazken, mevcut kiracılar fahiş artışlarla karşı karşıya kaldı. İşte bu nedenle yasal bir düzenleme yapıldı ve 1 yıl mühletle kira artış oranı sonlandırıldı. Düzenlemeye nazaran konut kiralarına 1 Temmuz 2023 tarihine kadar en çok yüzde 25 artırım yapılabilir. Kiracıyı korumak için atılan bu adıma karşın mesken sahipleri yüksek artırım taleplerine devam ediyor. Kiracıların bir kısmı yeni mesken bulmakta zorlanacağı için adapsız talepleri kabul ediyor. Öte yandan 5 yılı dolduran kiracılar için kiranın tekrar belirlenmesi talebiyle kira tespit davaları, 10 yıl kontrat uzama müddeti dolanlar için tahliye davaları açılıyor. Dava yüküne dikkat çeken gayrimenkul hukuku uzmanları, haziran, temmuz ayında açılan davalar için İstanbul’da Sulh Hukuk Mahkemelerinin en erken 2023 Ocak ayına duruşma günü verdiğine dikkat çekiyor.
ÖĞRENCİ ETKİSİ
Kimi emlak danışmanları da yıllık peşin talebinde öğrencilerin kıymetli bir yer tuttuğunu söyledi. Üniversitelere yakın noktalarda bulunan konutlarda bu talebin ağır olduğunu belirten uzmanlar, “Eylül ayında Üniversite öğrencilerinden talep gelmeye başlayacak. Mesken sahipleri öğrencilerin sistemli kira ödeyememe riskini almıyor. Bir de özel yurt fiyatlarını görenler konutlara talep olacağı niyetiyle bu yolu seçiyor. Peşin ödemelerde az da olsa bir indirim olduğu için geliri müsait olanlar kabul ediyor” biçiminde konuştu.
YABANCI MESKEN SAHİBİ DE YILLIK DİYOR
İstanbul Basın Ekspres bölgesinde çalışan bir emlak danışmanı da farklı bir noktaya dikkat çekti. Türkiye’den son 1-2 yılda çok sayıda yabancının mesken aldığını hatırlatan emlak danışmanı, “Türk müşterilerimiz üzere yabancı konut sahibi müşterilerimiz de yıllık peşin kira talep ediyor. 1-2 ay sistemli ödeme sonrası aksama olmasından telaş ediyorlar. Bugün peşin kira talep edenlerin oranı elimizdeki toplam portföyde yüzde 20’ye kadar geldi” diye konuştu.